Buğdayda stratejik stok bitti mi?

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), "Önümüzdeki 10 yılda en temel ürün buğday olacak" diyor. Türkiye ise yıllar yılı popülizm yaptığı tarım sektöründe, "buğday ithalatçısı" olmaya soyunuyor.
Diyeceksiniz ki; "Buğday niye stratejik?"
Birincisi, dünyanın bir numaralı sorunu açlık.
İkincisi, buğday küresel ısınma tehdidi altında gün sayıyor.
Üçüncüsü, buğday artık en önemli enerji kaynağı. Biyodizelin en önemli yakıtı "Etanol" buğdaydan üretiliyor. Bu üç temel sorun buğday konusunda kafa yormamıza neden oluyor. Ama hiç şüphe yok ki, asıl sıkıntı, ortalığı talan eden Çin. Çünkü geçen eylül ayında Çin'in buğday stokları bitti. Çin ve Hindistan dünya pazarlarından alım yapınca buğday fiyatı uçtu.
Peki, daha geçen yıla kadar 19.5 milyon ton buğday üreten, "Hı, buğday mı? Bizde bol bol var," diye böbürlenen Türkiye'ye ne oldu?
TMO ve tüccar, ithalatçı oldu. Kazakistan ve Ukrayna'dan buğday bulmaya çalışıyor. Hatırlatalım. 2007'de rekoltemiz Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'na göre 17 milyon ton, Un Sanayicileri Federasyonu'na göre 15 milyon tondu.
Düşük rekolte gerekçesini 'küresel ısınma' ya bağladık. Yüzde 130 oranındaki gümrük vergisini önce yüzde 8'e çektik, sonra sıfırladık. İthalatçı olduk.
Buğdayda hasat mayısta başlar. 2007'de Türkiye'nin tarımda tek 'market makerlik' yapan müdahale kurumu Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), buğdayın tonuna 425 bin YTL fiyat biçti. Dünya piyasasını yakından izleyen, küresel piyasa odaklı iş yapan tüccar vakit kaybetmedi, üreticiye 450 bin YTL verince TMO açıkta kaldı. Gücünü kaybetti. Pazarda tüm dengeler altüst oldu. Buğdayın tonu 600 bin YTL'yi geçti.
Sonuçta buğday TMO'nun elindeki en etkili silah. TMO ise dünyayı ve Türkiye'yi izlemiyormuş gibi geçen sezon 102 bin ton alım yaptı. Geri kalan 17 milyon ton buğdaydan birileri yüzde 50'nin üzerinde kazanç sağladı. Altın, hisse, faiz, parite halt etti. Buğdaya para yatıran yatırımcı, spekülatör ve tüccar resmen vurgun vurdu.
TMO uyudu!
Hal böyleyken dün TMO'da 'Hububat Piyasaları Danışma Kurulu' toplandı. Benim de Haber Türk TV'de her gün öğle saatinde yaptığım 'Doğruyu Söyle' programının konuğu olan eski Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun, "Buğdayda kimse kuraklığın arkasına saklanmasın!" deyince kafam karıştı.
Niye mi?
Uyarı 2008 sezonu öncesi önemli. Elbette Türkiye, tarımda plansız üretim yapmanın cezasını çekiyor. Ama üretici bu kez akıllanmalı. 2008 rekoltesi 19-20 milyon ton arasında olacak.
Çünkü üretici, 'para var,' diye buğday ekti. O yüzden buğdayda, "Karaman'ın koyunu sonra çıkar oyunu," denecek.
Aman dikkat!.
Üretici, ABD ve Çin'i iyi izlemeli. Bilgilenmeli, paniğe kapılmamalı. ABD, özellikle fiyat konusunda davranışı belirler...
Aksi takdirde birileri üreticiyi korkutup fiyatı bu kez yerlerde süründürebilir. Sahi stratejik stok ne durumda? Bitti mi? Bitmedi mi? TMO yanıt vermeli.