Çok mu yoruldunuz? Hemen bir muz yiyin

Sağlıklı beslenme, yorgunluğu önlemenin en önemli yollarından biri. Öğünlerinizde dikkat edeceğiniz birkaç küçük kural kendinizi gün boyu zinde hissetmenizi sağlayacaktır. Anadolu Sağlık Merkezi'nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Çağatay Demir, yorgunluğu önlemek için beslenmede dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

* Kendimizi yorgun hissetmemek için ne tür besinler tüketmek gerekiyor?
Yorgun hissetmemek için öncelikle gerçekten sağlıklı ve dengeli beslenmek gerekiyor. Eğer gereksinim duyduğumuz bazı besinleri eksik alırsak kendimizi yorgun hissederiz. Özellikle B grubu vitaminler enerji oluşumunda önemli rol oynar. Ayrıca B grubu vitaminler, besinlerde çok yaygın olarak bulunur. Biz daha çok B12 vitamini eksikliğine rastlarız, özellikle de vejetaryenlerde. Çünkü bu vitamin hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunuyor. Özellikle de ette... Diğer B grubu vitaminleri ağırlıklı olarak tahıl ürünlerinde bulunur. Türk toplumu da tahıl ürünlerini bolca tükettiği için ülkemizde B grubu vitamin eksikliğine çok fazla rastlanmaz. Ayrıca kişi, kan şekeri düştüğünde de kendisini çok yorgun hisseder, konsantrasyon bozukluğu olur ve sinirli bir hale gelir. Bu yüzden yorulmak istemiyorsak kan şekeri seviyemizi düşürmemeye dikkat etmeliyiz.

MUTLAKA BULGUR YİYİN

* Kan şekerini nasıl dengede tutarız?
Bunun için öncelikle posa içeriği yüksek besinler tüketmeliyiz. Mesela bulgur pilavı. Çünkü bulgur pilavı içerisinde posa miktarı daha yüksektir. Posa içeriği düşük olan besinler kan şekerini bir anda yükseltirler ve bir anda da düşürürler. Bu da bizim istediğimiz bir tablo değildir. Biz kan şekerinin yükselmesini ve belli bir süre aynı seviyede kalmasını isteriz. Bu nedenle de beyaz ekmek, makarna, pirinç gibi besinlerin tüketilmesini önermiyoruz. Bunun yerine daha uzun süre kan şekeri seviyenizi dengede tutacak olan bulgur pilavı, esmer pirinç, kepekli makarna, baklagiller gibi besinleri tercih etmekte fayda vardır. Bir de demir eksikliği anemisi yorgunluğa yol açar. Eğer çok fazla yumurta, kırmızı et ve diğer etlerden tüketmiyorsanız direkt olarak kandaki demir oranı azalır ve bu da yorgunluk ve konsantrasyon eksikliğine neden olur. Bu anemi türünde, içinde demir olan yiyecekler tüketmekte fayda vardır. Özellikle doğurganlık çağındaki kadınlar, çocuklar ve yaşlılar demir eksikliği açısından çok risk altındadır. Neredeyse her iki kadından birinde demir eksikliği anemisi vardır. Ve bu kadınlar çok fazla yorgunluk yaşarlar.

YUMURTAYI UNUTMA

* Demir eksikliği anemisinden korunmak için ne yapılır?
Haftanın belirli günlerinde demir içeriği yüksek olan yumurta tüketilmeli. Onun dışında kırmızı ete çok katı yaklaşmamak lazım çünkü kolesterolü yükseltir. Kırmızı etin bazı zararları olabilir ama anemi konusunda risk taşıyan kişilerde, özellikle kadınlarda, haftada iki kez tüketilmesini şiddetle öneriyoruz. Bunun yanında çok koyu çay ve kahve tüketimini önermiyoruz çünkü vücutta demirin kullanılmasını önlüyorlar. Ayrıca daha çok C vitamininden yüksek gıdalar mesela meyve ve meyve suyu tüketilmesinde fayda var.

* Hangi besinler bize enerji verir?
Bize enerji veren aslında karbonhidratlı yiyeceklerdir. Proteinler ve yağlar, karbonhidratların yeterli olmadığı durumlarda enerji kaynağı olarak kullanılırlar. Ama çok ekonomik değildirler. Yani karbonhidratlar vücutta, çok çabuk enerjiye dönüşürler. O yüzden yorgunluğu önlemek için karbonhidratlı yiyecekler en önemlileridir. İkincisi de bu karbonhidratların kompleks olması gerekiyor ki uzun süre enerjik olalım.

* Karbonhidrat kaynağı nedir?
Ekmek ve tahıl grubudur ama en iyi seçimler tam tahıl ürünleridir. İkincisi meyve ve sebzeler iyi bir karbonhidrat kaynağıdır. Ancak meyvelerin bünyesinde olan şekerler basit şekerlerdir, bir anda kana karışır ve kısa vadede sizi acıktırabilir. O yüzden meyvelerin yanında lifli besinler tüketmekte fayda var.

* Şeker enerji verir mi?
Verir ancak kısa süreli bir enerji desteğidir bu. Mesela kendinizi çok yorgun hissederseniz şeker aldığınızda kan şekeriniz yükselir. Ama bu size uzun vadede bir fayda sağlamaz.

* Ne tür yiyecekler yorgunluğu tetikler?
Eğer bir kişi karbonhidrattan düşük çok yağlı ve çok proteinli şeyler yiyorsa doğal olarak vücutta çok fazla enerji üretilmez. Mesela bir insan sürekli et yiyorsa o insanın vücudu çok fazla enerji üretmez ve yorgunluğa yol açar. Kızartma türü yiyeceklerin de aynı şekilde etkisi olur.