Vahşi kapitalizm mi, yahşi sosyalizm mi?

ABD'li alternatif küreselleşme savunucusu Michael Albert, Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü ile BGST Yayınları'nın davetlisi olarak, geçtiğimiz günlerde Türkiye'deydi. Albert daha sonra Elektrik Mühendisleri Odası'nın konuğu oldu; üç gün boyunca Ankara'da bir çalıştaya katıldı. Yakın zamanda BGST Yayınları tarafından Türkçeye çevrilen son kitabı Umudu Gerçeğe Dönüştürmek'te de Albert, demokratik ve katılımcı bir toplum vizyonu geliştirmeye çalışıyor. Tanınmış aktivist ile dünyanın ekonomik, ekolojik ve sosyal geleceğini konuştuk.

- Konuşmalarınızın birinde, kapitalizmin insanlığın geleceğini tehdit ettiğini söylediniz. Bunu açar mısınız?
- Kapitalizm, dünya için ciddi bir tehdit; ekolojinin düzenini tahrip ediyor. Bu, intihara meyilli olmak gibi bir durum. Bu durum, bize başta küresel ısınma olmak üzere, pek çok sorun halinde geri dönüyor. Şu anda çok korkunç görünmese de zaman geçtikçe daha da kötüleşecek. Bir iki binayı yerle bir edip 3-4 bin kişiyi öldürmek, bir savaşta yüz binlerin canına kastetmek özünde kötü tamam; ama peki ya kapitalizmin tam da şu anda yarattığı korkunç tahribata ne diyeceğiz? Tam da şu anda, bu sistem nedeniyle her yıl 10 milyonlarca insan yaşamını yitirmiyor mu? Buna karşı biz ne yapıyoruz? Cinayetleri, işlenen suçları hiç hesaba bile katmıyorum. Küçük üçüncü dünya ülkelerinin ABD ile olan ilişkilerine bakın. Kaldı ki siz zaten bir Türk olarak, bunu benden daha iyi biliyorsunuz. ABD'de her gece ortalama 6 milyon kişi, evsizlik ve yoksulluk nedeniyle geceyi dışarıda geçiriyor, karton kutularda uyumaya çalışıyor. Dahası, 7 milyona yakını da izbe otel odalarında, boş binalarda yaşamaya çalışıyor. Bu korkunç. Tüm açları tekrar tekrar doyurabilecek küresel üretimin olduğu bu ülkede, insanlar hâlâ açlıktan kırılabiliyor.

- Uluslararası şirketlerin, son yıllarda çevre için sorumlu ve kaygılı bir tutum sergileyerek yeni projeler üretiyor olmalarını samimi buluyor musunuz?
- Sözgelimi, BP ve Shell'in yoksulluğu karşılarına alan söylemleri, bana kalırsa tamamen yalan. Hayatımda böyle dalavere görmedim. Öte yandan bu kurumlar, 'Küresel ısınmayı durduralım,' da diyorlar, evet. Tamam, bunu gerçekten istiyorlar. Ama niye? Çünkü küresel ısınma onları da etkileyecek! Sonuçta dalgaların boyu 2.5 metreye koşuyor. Ancak bu tavırları, beraberinde bir sıkıntıyı dışavuruyor: Hem sahip oldukları refah ve enerjiyi sürdürülebilir kılıp, hem de küresel ısınmayla nasıl baş edecekler? Bu durum onları küresel ısınmayla gerçekten mücadele etmekten alıkoyuyor. Hem ekolojik sorunlara duyarlı görünmeye, hem de sahip oldukları piyasa gücünü korumaya çalışıyorlar. Bu tam bir ikiyüzlülük ve yalan.