Beyni her daim genç tutmak mümkün mü?

Ben genç bir erkeğim. Aklı ve hafızası yerinde olan yaşlılara büyük hayranlık duyuyorum. Yaşlandığımda onlar gibi olmak için neler yapmalıyım? Beyni her zaman genç tutmak mümkün müdür? Oktay N./İstanbul

Evet Oktay Bey, beyni genç tutmak mümkün. Beyin, tıpkı vücudun diğer organları gibi yaşlandıkça değişir. Bu değişiklikler hafızayı ve sağlıklı düşünme yetisini bozabilir. Ancak hepimizin çevresinde, 80'li yaşlarında olup zeka ve hafıza olarak dinç kalmış kişiler de vardır. Bu kişiler birçok yönden yavaşlamış olsalar da çalışmaya devam eder, seyahate gider, konser ve tiyatroları takip ederler. Çok iyi kağıt veya tavla oynarlar. Bilgisayarla da araları iyidir. Hatta bu saydıklarımı, kendilerinden daha genç yaşta olanlardan daha iyi yapabilirler.

AKIL REZERVİ OLUŞUYOR
Burada ilginç bir çalışmadan bahsetmeliyim. Yukarıda bahsettiğim genç delikanlıların bu dünyadan ayrıldıktan sonra yapılan otopsilerinde, sık olarak, Alzheimer hastalarında görülen beyin anormalliklerine rastlanmıştır. Hatta bazılarında ileri derecede Alzheimer bulguları görülmüştür. Başka çalışmalarda ise yine çok şaşırtıcı bir şekilde, otopsisinde Alzheimer olanların üçte ikisinin, hayatta iken zekalarının pırıl pırıl olduğu saptanmıştır. Peki nasıl oluyor da beyin yaşlanmasına rağmen akıl ve hafıza genç kalabiliyor? İşte buna bilim adamları 'akıl rezervi' diyor. Bu rezerv sayesinde beyin bazı hücrelerini korur, yeniler ve ileride gerekirse kullanmaya başlar. Hayvan deneylerinde, daha yoğun fiziksel ve ruhsal strese maruz kalanların daha çok yeni ve sağlam beyin hücrelerine sahip oldukları ve bunların bunamaya karşı koruma sağladığı görülmüştür. Bunun üzerine insanlardaki, dinç beyin fonksiyonlarının nasıl korunacağı araştırılmıştır. Bu kolay bir şey değildir, tek bir mucize alet veya ilaç henüz bulunamamıştır. Ancak birçok çalışmada beynin gençliğini, canlılığını korumanın bazı yolları ortaya çıkmıştır. Bu yöntemlere genç yaşta başlanması iyidir ama her yaşta da fayda görülebilmektedir. 'Akıl rezervi' eğitim seviyesi yükseldikçe artar. Gençken beynin çalıştırılması ilerideki yavaşlama ve bozulmaların önüne geçebilir. Ancak bu çalıştırma diplomayı almakla bitmez. Eğitimli kişilerin, meslekleri ve hobileri aracılığıyla ömür boyu beyin antrenmanı yapmaları da şarttır.

SOSYAL VE AKTİF OLUN
Beyni en iyi çalıştıran şey yeniliktir. Kendinize ve hayatınıza hiçbir yenilik katmadan hep aynı şeyleri yapar durursanız, bu hiçbir işe yaramayacaktır. Beynimizin gücünü koruması ve iyileştirmesi için bir miktar stres şarttır. Bu bağlamda örgü örenler daha zor modelleri, bulmaca çözenler ise sudoku'yu deneyebilir. Yabancı dil öğrenmek de en büyük faydayı sağlayan aktivitelerdendir. Sosyal ve zihinsel boş zaman aktivitelerinin bunama riskini yüzde 40 azalttığı bilinmektedir.