İthalata endeksli üretim

İhracatta psikolojik sınır olarak görülen yıllık 100 milyar doların aşılması bayram havasında kutlanırken, üretimin neredeyse tamamen ithal girdiye bağımlı hale gelmesi nedeniyle bu tutardaki bir ihracat için yılda yaklaşık 116 milyar dolar hammadde ithalatı gerçekleştirildiği belirlendi.

Mevcut yapıda ihracatın artması, ithalat ve dış ticaret açığının daha hızlı büyümesi sonucunu doğruyor. Bir yılda yapılan 100 milyar dolarlık ihracatla sadece ara malı ithalatının 10.5 aylık tutarı karşılanabilirken, bu tutar, toplamda ise 8 aylık ithalata bile yetmiyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Eylül sonu itibariyle ihracat verilerini açıklarken, ithalat hacmi ise henüz Ağustos sonu itibariyle biliniyor. ANKA'nın Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre Ağustos sonu itibariyle son bir yıllık dönemde toplam ihracat 98 milyar 864 milyon dolar olurken, ithalat 156 milyar 886 milyon dolara ulaştı. Bir yıllık dönemde Türkiye, 58 milyar 22 milyon dolar dış ticaret açığı verdi.

Son bir yıldaki ithalatın 114 milyar 448 milyon dolarlık bölümünü hammadde (ara malları) oluşturdu. Buna göre yıllık ihracatla; yıllık ara malı ithalatının yüzde 86.4'ü, toplam ithalatın ise sadece yüzde 63'ü karşılanabildi.

Son bir yıldaki ihracat ve ara malı ithalatının aylık ortalama tutarları baz alındığında, bir yıl boyunca gerçekleştirilen toplam ihracatın, hammadde ithalatının ancak 10.5 aylık tutarını karşılayabildiği hesaplandı. Ağustos sonu itibariyle son bir yıldaki 98.9 milyar dolarlık ihracat, 114.4 milyar dolarlık bir ara malı ithalatına yol açarken, yıllık 100 milyar dolarlık ihracatın ise 115.8 milyar dolarlık ithal ara malı gerektirdiği belirlendi.
Bir yıldaki toplam ihracat, toplam ithalatın ise 8 aylık tutarına bile yetmedi.

İHRACAT İTHALATI BÜYÜTÜYOR

İthalat faturasının büyük bölümünü ara malları (hammadde) oluştururken, yatırım malları ile yurttaşların ithal tüketiminin çok daha düşük tutarlarda olduğu dikkati çekti. Ağustos sonu itibariyle son bir yılda ithal hammaddeye ödenen döviz, Türkiye'nin toplam ithalat faturasının yüzde 72.9'une denk geldi. Aynı dönemde ithalatın 24 milyar 654 milyon dolarla yüzde 15.7'lik bir bölümünü yatırım (sermaye) malları, yüzde 10.6 oranındaki 16 milyar 568 milyon dolarlık bir bölümü ise tüketim maddeleri oluşturdu.

Buna göre ithalatın büyük bölümü, hammadde için; diğer bir deyişle üretim ve ihracat için yapılıyor. Türk sanayicinin ihraç edeceği ürünlerde kullanacağı ara malını tamamen ithalatla karşılaması, ihracatın ithalatı ve buna bağlı olarak dış ticaret açığını büyüten bir mekanizma şeklinde işlemesine yol açıyor.

DÜŞÜK KUR BAĞIMLILIĞI ARTIRDI

Gelinen aşamada hammadde ithalatının ancak yüzde 86'sını karşılayabilen toplam ihracat, 2001 yılında bunun yüzde 103.4'ü düzeyinde bulunuyordu. Aşırı boyutlardaki hammadde ithalatı yerli ara malı üreticilerinin iş hacmini daraltarak, başka ülkelerin üretim ve istihdam artışına katkı yapıyor. İthal edilen hammaddenin önemli bir bölümü de iç tüketime yönelik üretimde kullanılıyor. Tüketim malı ihracatının hammadde ithalatına oranının da yüzde 50'lerden yüzde 36'ya indiği görülüyor. Türk ihracatçısının giderek daha fazla hammadde ithal ederek, bunun bir bölümünü ihracata, bir kısmını da iç tüketime yönelik üretimde kullanması, Türkiye'nin dış ticaret açığı ve buna bağlı olarak cari işlemler açığının sürekli büyümesinde etkili oluyor.

Dış ticaretin yapısı (Milyon $)
/**

2001 2006 2007(*)
İHRACAT 31.334.2 85.528.4 98.863.6
.Yatırım malları 2.658.2 9.423.1 12.140.6
.Hammadde 13.368.6 37.787.1 45.180.9
.Tüketim malları 15.261.5 37.785.6 41.184.4
.Diğerleri 45.8 532.6 357.7
İTHALAT 41.399.0 139.480.0 156.885.9
.Yatırım malları 6.940.0 23.316.0 24.654.4
.Hammadde 30.301.0 99.555.0 114.447.8
.Tüketim malları 3.813.0 16.102.0 16.568.1
.Diğerleri 344.0 508.0 1.215.7
Tük.m. İhrc./Hammadde ith.(%) 50.4 38.0 36.0
Toplam ihrc./Hammadde ith.(%) 103.4 85.9 86.4
Hammadde ith./Topl.ithl.(%) 73.2 71.4 72.9
Tüketim m.ith./Topl.ithl.(%) 9.2 11.5 10.6
İhracat/İthalat(%) 75.7 61.3 63.0
**/
(*) Ağustos sonu itibariyle yıllık.(TİM verilerine göre Eylül sonu itibariyle yıllık ihracat 100 milyar 184 milyon dolar)

(ANKA)