Kariyer kadınlarının yeni tercihi yumurta bankası

Dünyada giderek ilgi görmeye başlayan 'yumurta dondurma' işlemi, çok yakında Türkiye'de de uygulanmaya başlanacak. Özellikle 40 yaşını doldurmuş, kanser hastası veya rahim ameliyatı riski taşıyan, erken menopoza giren kadınlara önerilen uygulama sayesinde pek çok kişi anne olabilme şansı yakalıyor. New York'taki Cornell Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Jinemed Kadın Sağlığı Merkezi doktorlarından Prof. Dr. Kutluk Oktay, sorularımızı yanıtladı...

- Yumurta bankalarına kadınların talebi hangi düzeyde?
- Talep gittikçe artıyor. Özellikle bekâr, kariyer sahibi, çocuk sahibi olmayı ertelemeyi düşünen kadınlar bu konuya çok önem vermeye başladı. Teknolojinin gelişmesiyle ilginin geçen yıllara göre 2-3 kat arttığına eminim. Sperm bankası gibi bir yumurta bankası henüz Amerika'da da yok, ancak bu işlemle ilgili tüm yasal düzenlemeler son hızla devam ediyor ve çok yakında olacak. Bildiğim kadarıyla yumurta bankacılığı alanında Hollanda, İsrail ve Kıbrıs'ta yasal düzenlemeler gerçekleştirilmek üzere.

- En çok talep kimlerden geliyor?
- Amerika'da en fazla belli bir kariyeri olan kadınlar, bu uygulamayla ilgili talepte bulunuyor. Potansiyel olarak 4-5 milyon kadın var. Bir de tıbbi nedenlerle, erken menopoza girme riski olan hastalar başvuruyor. Kanser tedavisi veya ameliyatla yumurtalıkları alınan, ailede erken menopoz eğilimi olan kadınlar ise ikinci büyük grubu oluşturuyor.

UZUN SÜRE SAKLANABİLİYOR
-Kadınlar hangi yaş aralığında yumurta verebiliyor?
- Bu işlem buluğ çağından 45 yaşına kadar olabilir. Kariyer sahibi kadınlar eğitimlerini 30 yaşına kadar ancak tamamlayabiliyor çocukla ilgili düşünceleri ise 35-40 yaş aralığında oluyor. 37-38 yaşındaki kadınlara yumurta dondurma işlemini önermiyoruz. Çünkü o yumurtalar dondurulsa bile gebelik elde etme şansı azalıyor. Ne kadar erken dondurma işlemi yaptırabilirlerse o kadar iyi.

- Bu yumurtalar ne kadar süre saklanabiliyor?
- Bunun biyolojik sınırı yok. Sıvı nitrojene konulduktan sonra, yumurtada çok az bir yaşlanma olur.

- Dondurulmuş bir yumurta ile normal (taze) yumurta kullanılarak gebe kalma arasında fark var mı?
- Geçen ağustosta yaptığımız bir çalışmada dondurulmuş bir yumurta ile taze yumurta arasında yapılan tüp bebek başarı oranlarını karşılaştırdık. Ancak burada bir yavaş bir de hızlı dondurma tekniği olarak iki farklı işlem uyguladık. Yavaş dondurma daha eski ve bununla yapılan tüp bebek işlemlerinde başarı oranları üç kat daha düşük. Hızlı dondurma işlemi ile yapılan işlemde ise başarı oranı neredeyse taze yumurta ile yapılanlarla aynı çıktı.

TÜRKİYE'DE DE YAPILACAK
- Nasıl bir yöntem bu?
- Yumurta dondurma işleminde dondurma hasarlarını önleyen birtakım kimyasal maddeler kullanıyoruz. Bu maddelerle yumurta karıştırılıyor. Eski teknikte yumurta dondurulurken çatlamasın diye çok yavaş donduruluyordu. İki-üç saat süren bu işlem sırasında gerek kullanılan kimyasal madde, gerekse ısı değişimleri veya yumurta içinde buz kristalleri oluşuyor, bunlar da hücreye zarar veriyordu. Eğer siz bir yumurtayı birdenbire saniyede 20 bin derece hızla soğutursanız, buz kristalleri ve diğer aksaklıklar oluşmadan yumurta birden kristalleşir. Buna vitrifikasyon (camlaştırma) diyoruz. Dondurulan yumurtaların çeperi işlem nedeniyle sertleştiğinden, mikroenjeksiyon yapılarak tüp bebek işlemine devam edilmesi gerekiyor. Vitrifikasyon artık embriyo dondurmada da kullanılıyor. Embriyolarda da bu işlem yapıldığında tüp bebekte başarı oranı artıyor.

GEBELİK ŞANSI YÜZDE 50
- Hızlı dondurma işlemi Türkiye'de de yapılıyor mu?
- Şu anda Amerika ve Japonya'da kullanılıyor, çok yakında Türkiye'de de bazı merkezlerde kullanılacak.

- Başarı oranı nedir?
- Anne adayının yaşına göre değişiyor. Şu anda 36-37 yaşındaki bir hastanın yumurta dondurarak vitrifikasyon yöntemiyle yüzde 50 gebelik şansı var ve bu oran bir taze yumurta ile aynı.

- Peki sizce, dünyada çok tartışılan 'laboratuvar ortamında bebek' işlemi mümkün mü?
- Hayır, kesinlikle. Embriyo tamamıyla anne karnındaymış gibi, bir olay söz konusu değil. Anne karnındaki ortam çok kompleks. Bunu simule etmek insan beynini simule etmek (suni beyin yapmak) gibi bir şey. Nasıl ki suni beyin yapmak imkânsız ise anne karnındaki bir ortamı taklit eden bir ortam çıkarmak da şu anki teknoloji ile mümkün değil. Embriyonun beş günlük hayatından sonra gelişmesi bile çok sorunluyken; kuvözde gelişmesi, plasenta oluşması, bebeğin büyüyeceği bir ortam halini alması çok mucizevi bir şey. Bunu yapabilsek bugüne kadar kansere de çözüm bulunmuş olurdu ya da kök hücreden çocuk yapıyor olurduk.