'Hiçbir darbe gizli olmadı'

MİT eski Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş, 2005'te emekliliğinin ilk yılında Kürt sorunu hakkında yazdığı makaleler ile dikkatleri üzerine çekti. Öneş'in açıklamaları, MİT'in emekli bir yöneticisi üzerinden kamuoyu oluşturma girişiminin bir parçası olarak yorumlandı. Şimdiki Müsteşar Emre Taner ve bir önceki Müsteşar Şenkal Atasagun ile Hiram Abas, Ertuğrul Güven, Sadi Sağdam, Mehmet Eymür ve Mikdat Alpay gibi MİT'in 42 yıllık tarihine damgasını vuran "sivil" isimler teşkilata Fuat Doğu döneminde katılmıştı. Aynı dönemde 1966'da MİT'e giren bir isim daha vardı. Cevat Öneş, askerliğini yedek subay olarak Fuat Paşa'nın yanında yaptığı için teşkilata çağrılmıştı. İstanbul Hukuk Fakültesi mezunu olan Öneş, aslen Bodrumlu. Ailesinin Öneş'e, Cevat ismini vermesinin de ilginç bir öyküsü var. Cumhuriyetin ilk yıllarında Öneş'in dedesi Bodrum Müftülüğünü yürütüyormuş. O dönemde, yazdığı bir öykü yüzünden İstiklal Mahkemesi'nde yargılanıp Bodrum'da üç yıl sürgün cezasına çarptırılan yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı da (Halikarnas Balıkçısı) kasabaya gelmiş. Cevat Öneş'in dedesi, Kabaağaçlı ile samimi olmuş. Hatta öyle sıkı fıkı olmuşlar ki Cevat Şakir, "Her gün polise imza vermek yerine müftüye görünsem olur mu?" demiş. Polis de bu öneriyi kabul etmiş. Ünlü yazar, her gün Bodrum Müftüsü'ne gelip "Ben buradayım" diyormuş. Müftü de çok sevdiği yazar arkadaşı Cevat Şakir'in adını, ilerde MİT mensubu olacak torununa vermiş.

LİBERAL DEMOKRAT MİT'Çİ
MİT'te Psikolojik Harekât Başkanlığı ve Müsteşar Yardımcılığı gibi önemli görevlerde bulunan Öneş'in çalışma alanlarından biri de Kürt sorunu ve terördü. Çalışma arkadaşları, Öneş'in Teşkilat'tayken de "liberal demokrat" biri olduğunu söylüyorlar. Öneş, MİT'te sivillerin sayıca her zaman çoğunlukta olduğunu, ancak darbe dönemlerinde askerlerin ağırlığının arttığını belirtiyor. Öneş'e göre, askeri müdahaleler MİT'i geri bırakan asıl etkenlerdi. Çünkü MİT'in güvenlik anlayışı darbelere göre şekillendi. Demokratik süreç kesintiye uğrayınca istihbarat teşkilatı da geri kaldı. Öneş'in görüşüyle paralellik taşıyan bir tarihi olgu var. MİT'in, kimi darbe ya da muhtıraları bağlı bulunduğu Başbakanlardan bile gizlediği biliniyor. Cevat Öneş bu konunun siyasi açıdan biraz istismar edildiği görüşünde. Öneş, "Türkiye'de hiçbir darbe gizli olmadı. Geliyorum demeyen bir darbe hiç olmadı. Bugün olsa kurumsal yapının gereği neyse o yapılır" diyor. Öneş, MİT'in, Türkiye'nin kendine has koşullarından ötürü hep içe dönük çalışmak zorunda kaldığını belirtiyor ve şunları söylüyor: "Soğuk Savaş döneminin algılamalarıyla bugünkü şartlar arasında büyük farklar var. Türkiye bugüne kadar nasıl bir siyasi ve askeri konsept içinde olduysa MİT de buna paralel bir anlayış geliştirmiştir. Ama artık MİT'in sebepler üzerinde bir bakış açısı geliştirmesi gerektiği muhakkak."