Reytingler doğruyu yansıtıyor mu?

Herkesin merak ettiği, üzerinde kafa yorduğu soru bu... Programların kaderini, izleyicinin ne seyredeceğini belirleyen, reklam pastasını bölüştürüp, sektörde kimin hayatta kalacağına, kimin buharlaşacağına karar veren reyting ölçümleme sistemi, Türk halkının televizyon konusundaki gerçek beğeni ve alışkanlıklarını tam olarak yansıtıyor mu? Bunun sağlamasını yapmak için bazen geniş katılımlı kamuoyu anketleri ve saha araştırmaları yapılır. Bunlardan sonuncusu da Metro Poll adlı şirketin 7 kentte, değişik yaş, meslek ve cinsiyet gruplarındaki 1600 katılımcının yanıtlarıyla gerçekleştirdiği anketti. Sonuçlarla ilgili değerlendirme yapmadan önce ilginç verileri sunayım: "En çok izlediğiniz TV kanalı hangisi?" sorusunda atv birinci (% 18.4), Kanal D ikinci (% 16.1), Show TV üçüncü (% 13.7), Kanal 7 dördüncü (% 10.3), NTV beşinci (% 6.7) kanal çıkmış. "En beğenerek izlediğiniz program hangisi?" sorusuna, yüzde 6'lık kesim "Haberler" derken, yüzde 5.5 Sıla, yüzde 5.3 Acı Hayat, yüzde 4.4 Binbir Gece, yüzde 4.3'lük bölüm de Avrupa Yakası yanıtını vermiş. "TV'de izlediğiniz ama beğenmediğiniz TV programı var mı?" sorusuna karşılık yüzde 56.3'lük kesim "Evet" yanıtını vermiş. "Evet" diyenlere sorulan "İzlediğiniz ama beğenmediğiniz TV programları hangisi?" sorusuna yanıt olarak yüzde 12.3'lük kesim Sabahların Sultanı'nı, yüzde 10'u magazin programlarını, yüzde 6.1'i kadın programlarını, yüzde 4.9'u Serap Ezgü ile Biz Bize'yi, yüzde 3.7'lik bölüm ise Popstar'ı göstermiş. "Aileniz tarafından izlenmesini sakıncalı bulduğunuz TV programı var mı?" sorusuna karşılık ise katılımcıların yüzde 57.7'si "Hayır", yüzde 42.3'ü "Evet" demiş. Sakıncalı bulunanlar ise magazin programları (% 10.2), Kurtlar Vadisi (% 6.9), Sabahların Sultanı (% 6.5), kadın programları (% 4.6) ve Sihirli Annem (% 4.6) olarak sıralanmış. "Ana haber bültenlerini en çok hangi kanaldan izliyorsunuz?" sorusu üzerine ilk sırayı atv (% 17.3) alırken, Kanal D (% 14.7) ikinci, Kanal 7 (% 12.4) üçüncü, Show TV (% 12.1) dördüncü, TRT 1 de (% 11.3) beşinci olmuş. Bu anket sonuçlarını ayrıntılarıyla değerlendirmeme köşemin yüzölçümü izin vermiyor. Eğer bu anket, reyting adına baz alınsaydı, atv pek çok kulvarda rakiplerini geride bırakırdı. Ama reyting listeleri başka bir manzara ortaya koyuyor. Bunun sebebi, televizyon izlemenin "anlık" bir refleks olmasıdır. Yani sokaktaki adama mikrofon tuttuğunuzda magazin programlarından nefret ettiğini ve sürekli belgesel izlediğini söyler. Ama kumandayı eline aldığında eleştirdiği, nefret ettiği, beğenmediği o programların içine balıklama dalar. Yani tam bir "karakolda doğru söyler, mahkemede şaşar" hali... "TV'de izlediğiniz ama beğenmediğiniz TV programı var mı?" sorusuna yüzde 56.3'lük çoğunluğun "evet" demesi, işte bu yüzdendir. Reyting sonuçlarının "güvenilmez" görünmesinin nedeni de bu "oynaklığın" yansımasıdır.