Mortgage'ta haciz evle mi sınırlı?

Uzun vadeli konut finansman sistemi mortgage, 6 Mart'ta yürürlüğe girdi. Sisteme girmek istemeyenler de önceki gün sonu itibariyle "Mortgage'a dahil olmak istemiyorum" şeklindeki dilekçeyle kredi aldıkları bankalara başvurdu. Başvurmayanlar ise otomatik olarak, yıllardır hayal gibi gelen mortgage sistemine girmiş oldu. Peki mortgage sistemi bugüne kadar tüketici kredisi kullanmış yaklaşık 500 bin tüketiciye ne getiriyor ne götürüyor? İşte soru ve cevapları ile mortgage sistemi:

1- Mortgage'ta tüketici krediyi ödemeyi geciktirir ya da ödemezse ne olur?
Eski sistemde, İcra ve İflas Kanunu'na göre, 2 taksitin ödenmemesi halinde, bir hafta içinde muacceliyet durumu ortaya çıkıyor ve bu süre sonunda banka rehni paraya çevirme yoluna gidebiliyordu. Yeni sisteme göre, taksitlerin 2 ay ödenmemesi halinde, bankalara 1 ay muacceliyet süresi veriliyor. Ayrıca bankalar rehnin paraya çevrilmesi veya diğer varlıklar açısından haciz uygulaması başlatabilme imkanı da bulunuyor. Her iki sistemde de, borcunu ödeyemeyen tüketici açısından zorlu bir süreç var. Yeni sistemde, tüketicinin hakkını araması açısından sistem bir basamak daha zorlaştı. Yatırılması gereken teminat oranları, yüzde 10'dan yüzde 20'ye, yüzde 15'ten yüzde 30'a çıkarıldı. Sözleşme hangi kanuna göre yapılmışsa o hükümler uygulanacak. Sözleşmelerde, tüketici aleyhine değişiklik yapılamıyor.

2- Mortgage'ta kredi maliyet nasıl hesaplanır?
Finansman kuruluşları, kredi kullandırırken, faiz dışında, "dosya ücreti, ekspertiz ücreti, idari ve hukuki giderler'' gibi değişik adlar altında ücret alıyor. Örneğin bazı bankalar 500 YTL dosya, 500 YTL ekspertiz ücreti alıyor, bazıları daha düşük alıyor. Tüketiciler, sadece kredinin faizine değil, maliyetine de bakmalı. Finansman kuruluşları, faiz dışında, kredinin toplam maliyetinin ne olacağı konusunda da tüketiciye bilgi verecek.

3- Sistemde hayat sigortası yapmak zorunlu mu?
Konut finansmanı kapsamında kredi alırken, hayat ve konut sigortası yaptırma zorunluluğunun bulunmuyor. Bu sigortalar tükecinin istemesi halinde yapılacak. Kredi vermek için hayat ve konut sigortası yaptırmayı şart koşan kuruluşlar, Sanayi Bakanlığı'na şikayet edilebilecek. Ancak Zorunlu Deprem Sigortası şartı bulunuyor.

4- Değişken faiz nasıl hesaplanacak?
Sistemde değişken faizi tercih edenler için özel bilgi formu verilecek. Değişken faizli kredide, sözleşme öncesi bilgi formunda, tüketiciye, geçmiş 5 yıl verileri dikkate alınarak, 10 bin YTL için ödenecek azami aylık taksit tutarları hakkında bilgi verilecek. Sözleşmede ise azami aylık taksit tutarı belirtilecek. TÜFE'deki artış ve azalmalar taksit tutarlarına yansıtılacak. TÜFE düşmüşse taksit de düşecek, artmışsa artacak. Ancak, örneğin ilk taksit bin YTL iken, azami aylık taksit 2 bin YTL olarak belirlenmişse ve 3 yıl sonra aylık taksit enflasyondaki artışa bağlı olarak 2 bin YTL'ye ulaşmışsa, artık taksit artmayacak.

5- Sistemdeki vergi avantajı ne kadar?
Mortgage ile birlikte konut kredilerinde faizden alınan yüzde 5'lik Banka Sigorta Muameleleri Vergisi kaldırıldı.