Açıköğretim Lisesi kanununa iptal

Danıştay 8. Dairesi, Milli Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Lisesi Yönetmeliği'nin, ''orta öğretimden ayrılan, mezun olan ve yüksek öğretimden ayrılan veya mezun olanlara'' Açıköğretim Lisesi'ne geçiş olanağı tanıyan hükmünün de aralarında bulunduğu bazı maddelerini iptal etti.

Yönetmeliğin, ''sınavlarda, kılık-kıyafetin öğrencinin rahatlıkla tanınmasını sağlayacak şekilde, sade ve temiz olması esastır'' hükmü de iptal edildi.Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) ile Eğitim-Sen, 14 Aralık 2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmeliğin bazı hükümlerinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Danıştay'da iki ayrı dava açmıştı.

Danıştay 8. Dairesi, iki davayı da esastan sonuçlandırdı. Daire, YÖK'ün açtığı davada, yönetmeliğin Açıköğretim Lisesi'nin amacını içeren 5/a, kayıt ve kabul şartlarını içeren 15/b-c, kayıt için gerekli belgeleri içeren 18/c, kaydı kabul edilen öğrencilere ilişkin 20/b-e, öğretim sistemini içeren 25/2, öğrenim süresini içeren 26/b ve son paragraf, diploma notunun belirlenmesine ilişkin 32/2 ile yönetmeliğin geçici 4. maddesini iptal etti.

GEREKÇE

Dairenin gerekçesinde, eğitim sisteminin, eğitim ve öğretimde fırsat ve imkan eşitliğinin ruhuna ve amacına uygun, yönlendirme ve kademeli geçiş modeline dayalı olarak örgütlendiği vurgulandı.

Kararda, şöyle denildi:

''Eğitim sistemine dahil olup, yönlendirme suretiyle kademelerden geçerek bu haklardan yararlanmış bireylerin, yeniden yararlandırılması öncelikli olarak yararlanma hakkına sahip olan bireyler açısından eşitsizlik yaratılmasına sebep olacak, eğitim sisteminin örgütlenme biçimindeki bütünlüğü de bozacaktır. Bu bakımdan orta öğretimden mezun olan ve yüksek öğretimden ayrılan veya mezun olanlara yönelik yapılan düzenleme, dayanağı Yasa hükümlerine aykırı olduğu gibi eğitim sisteminin amacına, ilkelerine, hukuka ve hakkaniyete de uygun değildir.''

''KAMU YARARI VE HİZMET GEREKLERİNE AYKIRI''

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda yer alan öngörülerin de dava konusu yönetmelikle hayata geçirilmesinin, yönetmelikte yer alan düzenlemelerde bu haliyle belirlenen hukuka aykırılıklar nedeniyle mümkün bulunmadığı ifade edilen kararda, şunlar kaydedildi:

''Planda ve Milli Eğitim Temel Yasası'nın 9. maddesinde yer verilen eğitimin hayat boyu devam edeceğine ilişkin ilkeye yönelik düzenlemenin, eğitim sisteminin öngördüğü diğer ilkelerle çelişmemesi, sistemin uyumunu ve bütünlüğünü bozmaması, eğitim-öğretim hakkından yararlanma koşullarını ihlal etmemesi gerekir. Bir başka anlatımla, bir ilkenin hayata geçirilmesi için yapılan düzenleme Milli Eğitimin temel ilkelerinin birbiriyle çelişmesine hatta etkisiz kalmasına sebep olmamalıdır. Dava konusu yönetmelik maddelerinin, dayanağı yasa hükümlerine, eğitim sisteminin yargı kararları ile benimsenen, işlerlik kazanan ve yerleşen eğitim-öğretim sürecine, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olduğu açıktır.''

Kararda, bu nedenlerle, yönetmeliğin söz konusu hükümlerinin iptal edilmesine oy birliğiyle karar verildiği bildirildi.

EĞİTİM-SEN'İN AÇTIĞI DAVA

Danıştay 8. Dairesi, Eğitim-Sen'in açtığı davayı da sonuçlandırdı.Dairesi, söz konusu yönetmeliğin, bazı maddelerini iptal etti, bazı maddeler için karar verilmesine yer olmadığını belirtti.

Kararın gerekçesinde, yönetmeliğin ''kılık-kıyafet'' başlıklı 45. maddesinde ''Sınavlarda, kılık-kıyafetin öğrencinin rahatlıkla tanınmasını sağlayacak şekilde, sade ve temiz olması esastır'' hükmünün yer aldığı hatırlatıldı.Açık Öğretim Lisesi programlarının uygulanmasında, özellikle gelişmiş kitle iletişim araçlarından etkin biçimde yararlanıldığı belirtilen gerekçede, yönetmeliğe göre öğrencilerin istemesi ve fiziki mekanın sağlanması durumunda bazı derslerin kurs niteliğinde ''yüz yüze'' yapılabildiği ifade edildi.

''ÖĞRENİM YÜZ YÜZE OLDUĞUNA GÖRE...''

Gerekçede, Açık Öğretim Lisesi'nde gerektiğinde ''yüz yüze'' öğrenim uygulandığına göre, kılık-kıyafet yönünden her derece ve türdeki resmi ve özel okulların öğrencileriyle bu kurumlarda görevli yönetici, öğretmen ve diğer personelin kılık-kıyafetlerini düzenleyen ''Milli Eğitim Bakanlığı ve Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine İlişkin Yönetmeliğin'' uygulanmasına imkan tanıyacak şekilde bu yönetmeliğe atıf yapılması gerektiğine işaret edildi.

Daire'nin gerekçesinde, ''Bu liselerde uygulanan öğretim programlarının bu şekilde uygulanışı dikkate alınmayıp belirtilen yönetmeliğe atıf yapılmamasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır'' denildi. Gerekçede, Milli Eğitim Bakanlığı ve Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine İlişkin Yönetmeliğin, lise ve dengi okullardaki kız ve erkek öğrencilerin kılık-kıyafetini düzenleyen 12. maddesinde kız öğrenciler için ''başı açık'' olma koşulunun yer aldığı da vurgulandı.

''BAŞI AÇIK KURALI ZORUNLU''

Milli Eğitim Bakanlığınca merkezi sistemle yapılacak sınavlara ilişkin usul ve esasları düzenleyen ''Milli Eğitim Bakanlığı Merkezi Sistem Sınav Yönergesi''nde sınava katılacakların kılık kıyafetleri konusunda açık bir düzenlemenin yer almadığı belirtilen gerekçede, ancak yönergede, hüküm bulunmayan konularda ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre işlem yapılacağının öngörüldüğü hatırlatıldı.

Bu nedenle, merkezi sistemle yapılan sınavlarda da Milli Eğitim Bakanlığı ile Bakanlıklara Bağlı Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine İlişkin Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasının zorunlu olduğuna dikkat çekilen gerekçede, ''Böylece sınava katılacak kız öğrenciler için 'başı açık' olma kuralı zorunlu bir kural niteliği taşımaktadır'' denildi. Gerekçede, şu tespitler yapıldı:

''Dava konusu yönetmeliğin 45. maddesindeki düzenlemede, özellikle kız öğrenciler için, Milli Eğitim Bakanlığı ve Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine İlişkin Yönetmeliğin 12. maddesinde öngörülen şekliyle 'başı açık' ibaresinin yer alması gerektiği, 'rahatlıkla, tanınmasını sağlayacak şekilde' ibaresinin bu anlamı içermediği dikkate alındığında, dava konusu düzenlemede bu yönüyle de hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.''

DİSİPLİN KURALLARI

Gerekçede, yönetmeliğin ''disiplin'' başlıklı 46. maddesinde ise ''Lisede örgün öğretim kurumlarında uygulanan disiplin hükümleri uygulanmaz. Ancak Sınavlarda Milli Eğitim Bakanlığı Merkezi Sistem Sınav Yönergesi hükümleri uygulanır'' hükmünün yer aldığı hatırlatıldı.

Bu maddede, sınavlarda Milli Eğitim Bakanlığı Merkezi Sistem Sınav Yönergesi hükümlerinin uygulanacağının öngörüldüğü belirtilen gerekçede, ancak, sınavlarda uyulması zorunlu kurallara uyulmaması halinde hangi yaptırımların uygulanacağının bir başlık altında ayrıca düzenlenmediği kaydedildi.

''BAŞKA YAPTIRIM YOK''

Gerekçede, yönetmelikte sadece, ''kopya alma veya verme girişiminde bulunan, kendisine ait olmayan cevap kağıdını kullanan, cevaplarını soru kitapçığına işaretleyip kağıdı boş bırakan, sınav kurallarına uymadığı tespit edilen, soru kitapçığını veya cevap kağıdını teslim etmeyen'' adayların sınavlarının iptal edileceğinin öngörüldüğü, bunun dışında bir yaptırım belirtilmediği bildirildi.

Yönetmelikte düzenlenen disiplin cezalarının, örgün orta öğretim kurumlarında uygulandığı, nitelik olarak bazı disiplin cezalarının bir yaygın eğitim kurumu olan Açık Öğretim Lisesine uygun düşmediği vurgulanan gerekçede, yine de Açık Öğretim Lisesinin bir yaygın eğitim kurumu olduğunun göz ardı edilmemesi istendi. Gerekçede, şöyle denildi:

''En azından sınavlarda ve yüz yüze eğitim verilmesi sırasında, uyulması zorunlu disiplin kurallarının ve bu kuralların ihlali halinde uygulanabilecek disiplin yaptırımlarının ayrıca düzenlenmesi gerekirken, salt Milli Eğitim Bakanlığı Merkezi Sistem Sınav Yönergesiyle yetinildiği anlaşıldığından, yönetmeliğin dava konusu 46. maddesinin birinci cümlesi de hukuka uygun bulunmamaktadır.''

Milli Eğitim Bakanlığı, bu kararları temyiz ederse, temyize Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu bakacak.

(AA)