| |
Ölçek ekonomisi
Bolu Dağı esnafı sinek avlıyor... Özellikle de, işyerleri "İstanbul-Ankara istikametinde" olanlar... Birkaçını sayalım mı? Hacıbey, Kuru'nun Yeri, Pınar Et Mangal, Uçar'ın Yeri, Şef Dursun'un Yeri, Teras Et Mangal, Söğütlü Çeşme Et Mangal. Gelen, giden "yok denecek kadar az." Dağ esnafının yüzünden düşen bin parça.
Düzce Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ragıp Gökesağoğlu, Bolu dağında kaderine terk edilmek üzere olan "tesisleri" gösterip, yakındı: - Görüyorsunuz, yorgun domuz bile uğramıyor.
"Bunun böyle olacağı" yıllar öncesinden belliydi. Bolu ve Düzce Ticaret ve Sanayi Odaları "defalarca" toplantı yaptılar. Valiler, aynı şekilde. Bolu dağı esnafına "örgütlenin" dediler.
Üretilen "projelerden" biri şuydu: Düzce tarafında "tünele girmeden hemen önce" sağlı sollu "iki büyük tesis" kurulacaktı. Bu tesislerde "küçük küçük dükkanlar, lokantalar, hediyelik eşya satış reyonları" bulunacaktı. Ve bunları da "Bolu dağındaki esnaf" işletecekti.
Proje "yürümedi." Zira, otoyolda "tesisler" vardı. Sahipleri buraları "ihaleyle" almışlar, büyük paralar ödemişler ve uzun süre "zararına" çalışmışlardı. Şimdi hükümet, Bolu dağı esnafına "ihalesiz olarak böyle bir kıyağı nasıl yapacaktı?" Nitekim yapılamadı.
Bolu dağında 50 kadar lokanta var. 150 kadar da "beşik, oklava, takoz, turşu, patates, soğan, tütün kolonyası, kuruyemiş, et, hediyelik eşya, pişmaniye, saray helvası" satan işyeri. "Çalışan" sayısı 2 bin. Şimdi "tesisler bomboş." Çalışanlar "ağlamaklı."
Kimi diyor ki "yazın derdimizi." Kimi diyor ki "söyleyin hükümete." "Tünellerden biri" açıldı, feryat böyle. Yakında "ikincisi de" açılacak.
Benzer feryadı daha geçenlerde Siirt'te, Esnaf Odası Başkanı Mehmet Rifat Ayyıldız'dan dinlemiştik: - Siirt' te 2 büyük market açıldı. - Marketlerde 57 meslek dalına ait ürün satılıyor... Kuruyemişten ayakkabıya, peynirden havluya kadar. - 280 esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. - Ne olur eniştemize (Başbakan'a) söyleyin. - Başbakan emir versin... Ya bu 2 büyük market kapansın ya da şehir dışına çıksın.
Ne Başbakan emir verebilir. Ne bu marketler kapatılabilir. Ne de kent dışına çıkarılabilir. Ama bunu Siirt esnafına "söylemek, anlatmak" kolay değil.
Büyük marketlerin pazar payı 1995'te yüzde 20'ydi. 2000'de yüzde 30. 2005'te yüzde 40. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu'na göre 2010'da "yüzde 60 olacak." "Bakkal amcalar üzülse de" yapacak bir şey yok.
"Ey Bolu dağı esnafı" dedik: Bunun adı ölçek ekonomisi... Tarımda da böyle, sizin sektörlerde de... Örgütlenmeye bakın, ortak iş yapmaya bakın, ayakta durmaya bakın. Başka ne söyleyebilirdik?
|