|
|
 |
 |
 |
 |
| Bryza: Çuvalın haklı sebebi vardı
|
|
Süleymaniye'de 2003'te Türk askerlerine çuval geçirilmesiyle ilgili olarak Bryza "Belki iki müttefik arasında olması gerekenden sertti ama tepkimizin haklı bir nedeni vardı" dedi.
Matt Bryza ABD dış politika bürokrasisinde Türkiye ile en yakından ilgilenen kişilerden birisi. Daha önce Ulusal Güvenlik Konseyi'nde şimdi ise Dışişleri Bakanlığı'nda hem Türkiye hem de Türkiye'yi yakından ilgilendiren Kafkaslar, enerji hatları, Yunanistan ve Kıbrıs dosyalarına bakıyor. Ülkemizi sık sık ziyaret eden Bryza ile Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün Washington'da olduğu Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt'ın da ABD'ye gitmeye hazırlandığı sırada Türkiye'deydi. Kendisiyle İstanbul'da geniş kapsamlı bir konuşma yaptık. Söyleşinin en önemli bölümlerini aşağıda bulacaksınız.
İlişkilerde
bazı gerginlikler var ama güzel haberler de geliyor. Türk-Amerikan ilişkileri nereye gidiyor? İlişkilerin nereye gideceği önümüzdeki gündem maddelerini nasıl yöneteceğimizle belli olacak. Önümüzde Ermeni soykırımı tasarısı var. PKK'ya karşı eyleme geçme yükümlülüğümüz var. Geçtiğimiz yıl Avrupalı müttefiklerimizi daha aktif bir tavırla bu konuyu ciddiye almaları için teşvik ettik. Bu bağlamda bakacak olursanız Türk-Amerikan ilişkilerinin nereye doğru gittiği konusuna verilecek cevap da, iyiye doğru gittiği olabilir.
Türk kamuoyu neden daha önce harekete geçilmediğini merak ediyor. Bugün değişen ne? Ümit ediyorum ki Avrupa'da elde ettiğimiz somut gelişme, insanların fikirlerini değiştirme yolunda bir adım olur. Belki Irak'ta bugünkü durum, muhtemelen General Raltson'un atanması... Amerikan birliklerini ya da koalisyon güçlerini kuzeydeki meseleyle ilgili harekete geçirme imkanımız yoktu. İkincisi, problemi sadece askeri olarak çözmeye çalışmanın akıllıca olmayacağını düşündük. Irak hükümetinin tamamen egemen olmadığı görüntüsü de vermek istemedik. Üçüncüsü, belki bu benim ve çalışma arkadaşlarımın bir hatası olabilir, Amerikan devletinin çeşitli kesimlerini bu meseleyle ilgilenmek üzere bir araya getirmeyi de beceremedik.
Askerleriniz Erbil'de İran konsolosluğuna girdi, 6 İranlıyı tutukladı. Kürtler bu yaptığınızdan da pek memnun değildi. Benzer bir şeyi Türkiye için çok önemli olmasına karşın PKK'ya karşı yapmadınız. Bizim harekat yapmamamızın sebebi Kürtlerin bozulacağını düşünmemiz değildi. Kandil'in operasyonlar açısından güç bir yer olmasıydı. Eğer daha kolay olsaydı yapardık. Zaten kolay olsa Türkiye de yapardı. İkincisi, orada yakaladığımız İranlılar, kolları her yere uzanmış geniş tabanlı bir terör örgütü mensupları değildi. Siz de, biz de Kerkük konusunda kaygılıyız. Kerkük'teki gerginlikten olduğu kadar Kuzey Irak'taki gerginlikten de çekiniyoruz.
Yalnızca bir askeri çözüm olamayacağını da söylediniz. Ne demek istiyorsunuz? PKK meselesi kısmen Kandil dağlarına yapılacak askeri operasyonla çözülebilir. Fakat bazı kişilerin tutuklanması da gerekecek. PKK'nın siyasi şubelerinin kapatılması, Avrupa'daki destek örgütlerinin hakkından gelinmesi lazım. Mahmur kampını kapatmamız lazım. Bunu da yapıyoruz. Fakat PKK ile alakalı ama çatışmaya girmemiş olan insanlarla ilgili de bir şeyler yapmamız lazım. Onları Irak toplumuna mı entegre edeceğiz, Türk vatandaşı olanlar Türkiye'ye mi dönecek?
Anladığım kadarıyla Avrupa'daki operasyonlar iki tarafın istihbarat servislerinin işbirliğiyle gerçekleşti. Avrupa'daki operasyon Amerikan Dışişleri Bakanlığı koordinasyonunda gerçekleştirildi. Fakat tabii ki emniyet güçleri, istihbarat ve askerler de bu işin içinde vardı. Maliye Bakanlığı da para akışlarının kontrolü konusunda katkıda bulundu. Avrupa'da önemli başkentlerdeki meslektaşlarımızla masaya oturduk. Onlara şunu söyledik: Sorun şu, adamlar şunlar, bunları bulabilir misiniz? Hatta şuralara bakarsanız iyi olur... Mali suçlara baktınız mı diyerek onlara yol gösterdik ve sonuç aldık.
Eski çalışma arkadaşlarınızdan Henri Barkey, bir röportajında oradaki özel kuvvetlerin Genelkurmay'dan da izin almadan Kerkük Valisi'ne suikast düzenleyeceğini söyledi. Bu doğru mu? Henri akıllı adamdır. Bizim tepkimizin bir nedeni vardı. Belki iki müttefik arasında olması gerekenden daha sertti.
Henri aynı röportajda Amerikan birliklerinin bu askerlere El Kaide muamelesi yapmasının doğru olmadığını da söyledi. Söylemiştim. Henri akıllı bir adamdır... Fakat tepkimizin sertliğinin bir nedeni vardı. Irak'taki daha doğrusu dünyadaki en önemli müttefiklerimizden birini bize düşmanlaştırmanın bir alemi var mı! Gerçekten haklı bir sebebi vardı.
Şu söylediğiniz söze bir vurgu yapabilir miyim? "En önemli müttefikimiz"... Bir ilişkideki sorunlarda iki tarafın da payı vardır. Kesinlikle çok kötü iletişim ve yanlış algılamalar oldu. Bir de galiba Türk olmanın koşullarından biri, sürekli endişe duymak ve dostlarınızın samimiyetinden kuşkulanmak. Benim gibi Washington'da oturup duruma baktığınızda Kürtlerin egemen bir devlet olma anlamında nasıl müttefik sayılacaklarını ya da Türkiye'nin yerine geçebileceğini düşündüğünüzü anlamak mümkün değil. Hiç kimse müttefik olarak Türkiye'nin yerini alamaz.
Eğer PKK terör eylemlerini yeniden başlatırsa ve buna Ermeni tasarısının da geçmesini eklenirse Türk kamuoyunun tepkisinin şiddetli olacağına inanılıyor. Her tür gayreti göstereceğiz. Ancak kazanıp kazanamayacağımızı bilmiyoruz. Kongre'yi pek çok kişinin gözünde bu tasarının geçmesi doğru sayılsa bile geçirmenin maliyetinin çok yüksek olacağında ikna etmemiz gerekir.
SOLİ ÖZEL
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
