|
 |
|
  Tarihte bu hafta
Türkiye'yi II. Dünya Savaşı'na ''Müttefik'' devletlerin saflarında katılmaya ikna etmek girişimleri çerçevesinde; İngiltere Başbakanı Winston Churcillh ile Cumhurbaşkanı İsmet İnönü arasında, 30-31 Ocak 1943'te Adana'da görüşme yapıldı.
''Adana Mülakatı'' olarak bilinen görüşmelere giderken Churcillh, İnönü'nün savaşa girmekteki isteksizliğini biliyordu. İnönü, savaşa ''Müttefikler''in
yanında girmeyi ilke olarak benimsediğini, ancak öncelikle Türk ordusunun modern silahlarla donatılması gerektiğini belirtiyor, ayrıca Sovyetler Birliği'nin savaş sırasında ve sonrasında Türkiye'ye karşı takınacağı tavır konusunda endişe taşıdığını kaydediyordu.
Görüşmelerde,
Türk ordusunun silah ve malzeme eksiklerinin giderileceği; sonra Türkiye'nin Müttefiklere topraklarında hava ve deniz üslerinden yararlanma izni vermesi gündeme geliyordu. Üs vermenin savaşa dahil olmak anlamına geleceği gerekçesiyle bu istek kabul edilmedi; Churcillh'in Sovyet tehdidine karşı verdiği garanti de doyurucu bulunmadı. Ancak taraflar, Türkiye'ye silah ve malzeme yardımının sürmesi konusunda anlaştılar.
II. Dünya Savaşı boyunca dengeli bir politika izleyen İsmet İnönü liderliğindeki Türkiye, savaşın bitmesine kısa süre kala Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etmiş, 24 Ocak 1945 tarihli Birleşmiş Milletler bildirisini imzalamıştı.
MUSTAFA KEMAL LATİFE HANIM'LA EVLENDİ
29 OCAK
1923- Mustafa Kemal Paşa, İzmir'de Latife (Uşaklıgil) Hanım ile evlendi. Evliliği, kamuoyuna Anadolu Ajansı duyurdu.
1928- Bursa Amerikan Kız Koleji Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı. Okulda Hristiyanlık propagandası yapıldığı iddia
edildi.
1934- Uluslararası bir festivale katılan ilk Türk filmi ''Leblebici Horhor Ağa''nın çekimi bitti. Muhsin Ertuğrul'un
yönettiği, senaryosu ''Mümtaz Osman'' takma adıyla Nazım Hikmet tarafından yazılan film, aynı yıl 2. Venedik Film Festivali'nde
''Onur Diploması'' ile ödüllendirildi.
1941- Yunan Başbakanı General Metaksas öldü.
1944- Dünyanın en büyük savaş gemisi Missouri denize indirildi.
1957- Şair Ziya Osman Saba 47 yaşında İstanbul'da öldü.
1979- Çin Başkan Yardımcısı Deng Şiaoping, ABD Başkanı Jimmy Carter ile Çin ve ABD arasındaki düşmanlığa son veren tarihi
anlaşmayı imzaladılar.
1981- Şair Özdemir Asaf 58 yaşında İstanbul'da öldü.
1991- Anayasa profesörü Tarık Zafer Tunaya 75 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2005- Çin'den 55 yıl aradan sonra ilk defa Tayvan'a uçak seferi düzenlendi.
2005- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk öğretmenlerinden Saliha Nimet Altınöz, Marmaris'te öldü.
30 OCAK
1919- Paris Barış Konferansı'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğunun parçalanmasını kararlaştırdılar.
1923- Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Anlaşması yapıldı. Aralık 1923'te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla 400 bin Türk
ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.
1931- Boksör Küçük Kemal, Yunanistan şampiyonu Angelidis'i yendi.
1933- Almanya'da Adolf Hitler iktidara geçti.
1943- Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiltere Başbakanı arasındaki görüşmeler başladı. ''Adana Mülakatı'' olarak bilinen görüşmeye
ilişkin resmi bildiri 1 Şubatta yayınlandı.
1946- Macaristan'da cumhuriyet ilan edildi.
1948- Hindistan'ın kurucusu Mahatma Gandhi, Yeni Delhi'de uğradığı silahlı saldırıda öldü.
1955- Ünlü tıp adamı Ord. Prof. Dr. Mim Kemal Öke, İstanbul'da öldü.
1969- Türkiye'de ilk böbrek nakli Beyoğlu Devlet Hastanesinde,Yusuf Özer adlı hastaya yapıldı. Ancak Yusuf Özer, kendisine
takılan böbreğin bir akıl hastasından alındığını öne sürerek savcılığa başvurdu.
1975- THY'nin İzmir-İstanbul seferini yapan Bursa uçağı, Marmara Denizi'ne düştü; 41 kişi öldü.
1985- Ege'de tank çıkarma gemisi fırtına yüzünden battı; 39 denizci şehit oldu.
1997- Sincan'ın RP'li Belediye Başkanı Bekir Yıldız, Kudüs'ü anma toplantısı düzenledi. Gecede ''intifada hareketini'' canlandıran
bir oyun sergilendi ve gösterinin yapıldığı çadırda Hizbullah ve Hamas örgütlerinin liderlerinin posterleri asıldı.
1998- Ünlü karikatürist Ali Ulvi Ersoy 74 yaşında İstanbul'da öldü.
2001- TBMM'deki İçtüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbede sonucunda DYP milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi
geçirerek öldü.
2004- Kapatılan RP'ye yönelik ''Kayıp Trilyon Davası''nda mahkum olan Saadet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, Saadet
Partisi üyeliği ve genel başkanlık görevinden ayrıldı.
2005- ÖDP 4. Olağan Kongresi'nde Hayri Kozanoğlu genel başkanlığa yeniden seçildi.
2005- Irak'ta 50 yıldır ilk kez çok partili seçimler yapıldı.
Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt devlet başkanı seçildi. Şii İbrahim
Caferi de başbakan oldu.
31 OCAK
1729- Türkiye'de ilk kitap, Mehmet Bin Mustafa'nın (Vanlı) kaleme aldığı Sıhahı Cevheri (Vankulu) adlı sözlük basıldı.
İbrahim Müteferrika, ilk Türk matbaasını İstanbul'da Sultanselim'deki konağında kurmuştu.
1797- Besteci Franz Schubert doğdu.
1914- Edebiyatçı (Üstat) Recaizade Ekrem öldü.
1924- Kültür-magazin dergisi Resimli Ay kapandı.
1928- Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği) kuruldu.
1938- Atatürk, Gemlik Sun'i İpek Fabrikasını açtı.
1952- Yunan Başbakan Vekili ve Dışişleri Bakanı S. Venizelos'un
Türkiye'ye yaptığı resmi gezi sırasında (31 Ocak-5 Şubat),
Türk-Elen Dostluk Derneğinin kurulması kararlaştırıldı.
1964- Kıbrıs sorununu görüşmek üzere 15 Ocak günü toplanan III.
Londra Konferansı, 19 günlük çalışmanın ardından bir sonuç alınamadan dağıldı.
1968- TRT Ankara Televizyonu deneme yayınına başladı.
1985- Başbakan Turgut Özal, Gökova'da termik santral kurulacağını açıkladı.
1990- Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı 73 yaşındaki Prof. Dr. Muammer Aksoy, Ankara'da evinin önünde
kurşunlanarak öldürüldü.
1999- Türk Pop Müziği sanatçısı Barış Manço kalp krizi sonucu vefat etti.
2004- TL'den 6 sıfır atılması ve Türkiye Cumhuriyeti devleti para biriminin ''Yeni Türk Lirası'' olmasını öngören yasa, Resmi
Gazete'de yayımlandı.
2005- Afganistan'daki Türk birlikleri, Kabil'deki uluslararası hava alanının sorumluluğunu üstlendi.
2006- Terör örgütü elebaşının avukatlarından İrfan Dündar,müvekkilinin yeniden yargılanmaya ilişkin dilekçesini, bu konuda
yetkili olan Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesine göndererek başvurduğunu bildirdi.
1 ŞUBAT
1895- Lumiere Kardeşler, ''sinematograf''ı icat etti.
1926- Ankara'da Gazi İstasyonu açıldı.
1930- Kayseri-Şarkışla demiryolu işletmeye açıldı.
1933- Bursa'da bir grup gerici, ezan ve kametin Türkçe okunmasını
bahane ederek, Ulucami'de namazdan çıkan halkı kışkırtarak
valilik önünde gösteri yaptı. Güvenlik kuvvetleri, olaya ön ayak
olanları tutukladı, ihmali görülen memurlara işten el çektirildi.
1933- Cumhuriyet ilkelerini benimsetmek ve aynı doğrultuda kültür
hareketi oluşturmak amacıyla ''Ülkü'' dergisi yayınlanmaya başladı.
1935- Ayasofya, müze olarak halkın ziyaretine açıldı.
1944- Gerede, Bolu ve Çankırı'daki depremlerde 4.611 kişi öldü.
1949- İlkokullarda ihtiyari olarak din dersi okutulmasına karar
verildi.
1963- İki uçağın Ankara üzerinde çarpışarak Ulus semtine düşmesi sonucu 80 kişi öldü.
1979- İran dini lideri Ayetullah Humeyni Tahran'a döndü.
1979- Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Abdi İpekçi,suikasta kurban gitti. 25 Haziranda yakalanan saldırgan Mehmet
Ali Ağca, 1980'de ölüm cezasına çarptırıldı.
1989- Milli Futbolcu Tanju Çolak, Monte Carlo'da düzenlenen törende Altın Ayakkabı ödülü aldı.
1991- Emekli Korgeneral Hulusi Sayın, Ankara'da evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda öldü.
1992- Şırnak'ın Görmeç köyünde Jandarma Bölük Komutanlığına çığ düştü; 76'sı asker 81 kişi öldü. Siirt'in Eruh ilçesinin
Tünekpınar köyünde de çığ düşmesi sonucu 32 er öldü.
1997- Susurluk kazasıyla ortaya çıkan karanlık ilişkileri protesto etmek ve ''temiz toplum, temiz siyaset'' özlemini
duyurmak amacıyla ''Sürekli Aydınlık İçin 1 Dakika Karanlık'' eylemi başlatıldı.
2002- İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Aykut Barka, beyin damarlarının tıkanması nedeniyle tedavi
gördüğü hastanede vefat etti.
2006- Danimarka gazetesi Jyllands-Posten'de İslam dünyasını rahatsız eden karikatürlerin yayımlanmasından 5 ay sonra
Avrupa'da birçok gazete aynı karikatürleri yayımladı.
Danimarka'ya yönelik protestolar yayıldı. 4 Şubatta Şam'daki Danimarka ve Norveç büyükelçilikleri ateşe verildi. 7 Şubatta
Afganistan'daki Norveç birliklerine saldırı düzenlendi ve 10 Şubatta Danimarka birçok Müslüman ülkedeki elçiliklerini kapattı.
Ertesi gün de binlerce Müslüman, Avrupa ülkelerinde protesto gösterileri düzenledi.
2 ŞUBAT
1918- ABD, I. Dünya Savaşı'na girdi.
1928- Ankara Çimento Fabrikası açıldı.
1935- Kız Teknik Öğretmen Okulu kuruldu.
1935- Ayasofya Müzesi halkın ziyaretine açıldı.
1938- Bursa'da Merinos Fabrikası, Atatürk tarafından törenle açıldı.
1959- Hindistan'da Kongre Partisi liderliğine İndra Gandhi seçildi. İndra Gandhi Hindistan'da parlamenter sistemin kurucusu
Cavaharlal Nehru'nun kızıydı.
1981- Milli Güvenlik Konseyi, eski Sosyal Güvenlik bakanlarından Hilmi İşgüzar'ın hakkındaki iddiaların incelenmesi için Yüce
Divan'a sevk etmeyi kararlaştırdı.
1981- Türkiye'nin ilk kadın rektörü Prof. Dr. Ayşe Saffet Alpar öldü.
1990- Güney Afrika Devlet Başkanı De Klerk, Afrika Ulusal Kongresi'ne konulan 30 yıllık yasağı kaldırdı; aralarında Nelson
Mandela'nın da bulunduğu siyasi mahkumların en kısa sürede serbest bırakılacağını söyledi.
1996- ABD'li aktör Gene Kelly öldü.
1997- Ankara Sincan'da Refah Partili belediyenin düzenlediği ''Kudüs Gecesi'' tepkiye yol açtı. Türkiye, Sincan'daki konuşması
nedeniyle İran'ın Ankara Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri'yi resmen protesto etti.
2004- Konya'nın Selçuklu ilçesinde 11 katlı Zümrüt Apartmanı yapım hatası nedeniyle çöktü; 92 kişi öldü.
2004- Türk belgesel sinemasının ünlü yönetmenlerinden Süha Arın, tedavi gördüğü İstanbul Haseki Kardiyoloji Enstitüsünde öldü.
3 ŞUBAT
1468- Matbaayı bulan Johannes Gutenberg öldü.
1899- İlk tiyatro yazarlarımızdan Ali Bey öldü. Moliere'den uyarladığı ''Ayyar Hamza'' (1871) ünlü oyunlarındandı.
1928- Hutbe, İstanbul'da Türkçe okunmaya başlandı.
1931- Menemen Olayı hükümlülerinden 27 kişi idam edildi;mahkumlardan biri idam sehpası önünden kaçtı.
1933- Ankara-İstanbul arasında ilk deneme uçuşu yapıldı.
1934- Atina'da, Türkiye, Romanya, Yunanistan ve Yugoslavya arasında ''Balkan Paktı'' imzalandı.
1956- Besteci ve udi Şerif İçli, İstanbul Radyosu'nda geçirdiği kalp krizi sonucu 57 yaşında öldü.
1957- İzmir açıklarında Amerikan Hawel Lykes şilebiyle çarpışan ''İzmir'' yolcu gemisi battı. 244 yolcusu bulunan gemide, 4'ü
yolcu 5 kişi öldü.
1961- Besteci Sadettin Kaynak 66 yaşında öldü.
1966- Sovyet uzay aracı Luna-9 Ay'a indi, görüntü yolladı.
1969- El-Fetih örgütünün resmi sözcüsü Yaser Arafat, Filistin Kurtuluş Örgütü başkanlığına getirildi.
1971- 11 OPEC ülkesi, petrol alıcısı ülkeleri fiyatları artırmakla tehdit etti.
1975- Kıbrıs Türk Havayolları, Türkiye-Kıbrıs seferlerini başlattı.
1981- Gro Harlem Brundtland, Norveç'in ilk kadın başbakanı oldu.
1984- Sağlık Bakanlığına bağlı tüm hastane ve doğumevlerinde kürtaja izin verildi.
2002- Afyon'da merkez üssü Sultandağı olan 6 büyüklüğündeki depremde 43 kişi öldü, 318 kişi yaralandı.
2004- Azeri petrolünü Türkiye ve dünya pazarına ulaştıracak Bakü-Tiflis-Ceyhan projesiyle ilgili kredi ve boru hattı geçişinde ev
sahipliğiyle ilgili son anlaşmalar Bakü'de imzalandı.
2005- Ukrayna'da yakalanan Haluk Kırcı, Türkiye'ye iade edildi.
2006- Mısır feribotu ?El Salam 98?? Kızıldeniz'de battı; 1000 kişi öldü.
4 ŞUBAT
1902- Paris'te 1. Jön Türk Kongresi yapıldı.
1923- Lozan Konferansı, Batılı başdelegelerin uzlaşmaz tutumları nedeniyle kesildi.
1945- İngiltere, Rusya ve ABD'nin bir araya geldiği Yalta Konferansı'nda 1 Marta kadar Almanya ve Japonya'ya savaş ilan
eden devletlerin San Francisco'da yapılacak konferansa katılabilmelerine ve Birleşmiş Milletler'e kurucu üye
olabilmelerine karar verildi.
1947- Hatay ilinde yer adlarının Türkçeleştirilmesi kararlaştırıldı.
1948- Valilik ve belediye başkanlığının ayrılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
1960- 2.20 metre boyuyla ün yapan Milli Piyango bayii Uzun Ömer öldü.
1964- 20-21 Mayıs olayları sanıklarından Talat Aydemir, Fethi Gürcan, Osman Deniz ve Erol Dinçer'in ölüm cezaları, TBMM'de
onaylandı.
1975- Bütün Türkiye'de bir buçuk saat süreyle elektrik kesintisi uygulanmaya başlandı.
1982- 22 il merkezinde bölge idare mahkemeleri kuruldu.
1994- İngiltere'de 17. yüzyıldan kalma tarihi parlamento binası yandı.
1997- Sincan Belediyesinin 2 Şubatta düzenlediği gecenin ardından, 15 tank ve 20 kariyer, Sincan'dan geçerek Yenikent'teki
tatbikat alanına gitti.
2000- Dışişleri Bakanı İsmail Cem Yunanistan'a gitti. Cem, 40 yıl sonra Yunanistan'ı resmen ziyaret eden ilk Türk Dışişleri Bakanı
oldu.
2005- Ukrayna'da yakalanan Bahçelievler katliamı sanıklarından Haluk Kırcı, Türkiye'ye iade edildi.
|
