Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bütün iş yerlerinde ve işlerde uygulanmak üzere İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarı Taslağı hazırladı.
Bir süredir bakanlığın gündeminde olan taslakla ilgili çalışmalar tamamlandı. Taslağın yasalaşması halinde, sadece İş Kanunu kapsamındaki işler ve iş yerlerine yönelik iş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri, bütün iş yerlerinde ve işlerde uygulanacak.
Taslağa göre kanun, çalışanların sağlık ve güvenliklerinin korunması, mesleki risklerin önlenmesi, risk ve kaza faktörlerinin ortadan kaldırılması ile iş yerlerinde sağlık ve güvenlik şartlarının sürekli olarak iyileştirilmesi için alınacak önlemler ve bu konulardaki görev, yetki, yükümlülük ve sorumlulukları düzenlemeyi amaçlıyor.
Buna
göre, kanun hükümleri; endüstriyel, tarımsal, ticari, idari, eğitsel, kültürel ve benzeri faaliyetlerin yapıldığı, resmi ve özel sektöre ait bütün iş yerlerine ve işlere faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanacak. Kanun hükümleri, Türk Silahlı Kuvvetleri, emniyet kuvvetleri ve sivil savunma gibi kendine özgü karakteristiği olan kamu hizmetlerinin bu kanun hükümleri ile çelişen özel faaliyetlerinde uygulanmayacak, ancak bu tür hallerde de çalışanların sağlık ve güvenliği, kanunun amaçları doğrultusunda dikkate alınacak.
Kanunun kapsamına giren nitelikte bir iş yerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, nakleden, çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren, faaliyetine son veren ve iş yerini kapatan işveren veya işveren vekili, iş yeri ve çalışanlara ilişkin bilgileri 1 ay içinde ilgili bölge müdürlüğüne bildirecek.
İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Tasarı taslağına göre, işveren, işle ilgili her konuda çalışanların sağlık ve güvenliğini korumakla yükümlü olacak. İşverenin iş sağlığı ve güvenliği konusunda iş yeri dışındaki uzman kişi veya kuruluşlardan hizmet alması, bu konudaki sorumluluğunu ortadan kaldırmayacak. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yükümlülükleri, ''işverenin sorumluluğu'' ilkesini etkilemeyecek.
İşveren, çalışanların sağlığı ve güvenliğini korumak için mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil, gerekli her türlü önlemin alınması, organizasyonun yapılması, araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik önlemlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun sürekli olarak iyileştirilmesi amacına yönelik çalışmalar yapmakla ve iş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemekle yükümlü olacak.
İŞş sağlığı ve güvenliği ile iş hijyeni konusunda alınacak önlemler nedeniyle hiç bir şekilde çalışanlara mali yük getirilemeyecek. İşveren, sağlık ve güvenliğin korunması ile ilgili önlemlerin alınmasında, risklerle kaynağında mücadele edilmesi, tehlikeli tekniklerin, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla değiştirilmesi ve toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi gibi bir dizi genel prensibe uymakla yükümlü olacak.
Bir iş yerinde alt işverenlere ait çalışanların sağlık ve güvenlikleri ile ilgili önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasını, iş yerinin tümünden sorumlu asıl işveren koordine edecek. Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o iş yeri ile ilgili olarak kanundan doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumlu tutulacak.
İşveren, iş yerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere, iş yerinin büyüklüğünü, işin niteliğini, tehlikelilik derecesi ve çalışan sayısını dikkate alarak, iş yerinden, iş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, iş yeri hemşiresi/sağlık memuru ile ihtiyaç duyulan diğer meslek dallarından, bakanlık tarafından belgelendirilmiş 1 veya birden fazla kişiyi görevlendirecek. Sağlık ve güvenlikle görevli kişilerin, iş yerinde bu görevlerini yürütmeleri nedeniyle hakları kısıtlanamayacak.
CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE DURUMLARI
İşveren, ciddi ve yakın tehlike durumunun devam ettiği çalışma şartlarında, zorunlu kalınması halinde gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilen kişiler hariç, çalışanlardan çalışmaya devam etmelerini isteyemeyecek. Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlike durumunda iş yerini veya tehlikeli bölgeyi terk eden çalışanların bu davranışları nedeniyle hakları kısıtlanamayacak.
İş yerinde özel risklerden etkilenebilecek çalışanların durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapacak işveren, sonuca göre alınması gereken koruyucu önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana karar verecek.
Kendi adına çalışanlar da yaptıkları işler ile ilgili olarak kendileri ve üçüncü kişilere yönelik sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yaparak, alınması gereken önlemleri kararlaştıracak.
İşveren, iş yerinde meydana gelen bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutarak, bunlarla ilgili rapor hazırlayacak. Meslek hastalıkları ve 3 günden fazla iş günü kaybı ile sonuçlanan iş kazaları, 3 iş günü içinde iş yerinin bağlı bulunduğu bölge müdürlüğüne bildirilecek.
ÇALIŞANLARIN DA GÖRÜŞÜ ALINACAK
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği konusunda özel görevi bulunan çalışanların veya iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcilerinin görüşlerini alacak. İş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcileri, tehlikenin kaynağında yok edilmesi veya tehlikenin azaltılması için işverene öneride bulunup, işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteyebilecek.
İş sağlığı ve güvenliği konusunda özel görevi bulunan çalışanlar veya iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcileri, bu görevlerini yürütmeleri nedeniyle dezavantajlı duruma düşürülemeyecek.
İşveren, her çalışanın çalıştığı yere ve yaptığı işe özel bilgi ve talimatları da içeren sağlık ve güvenlik eğitimi almasını sağlayacak. Bu eğitim özellikle, işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanlarının değişmesi ve yeni teknoloji uygulanması halinde yapılacak. Eğitim, değişen ve yeni ortaya çıkan risklere uygun olarak yenilenip, gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacak.
Verilen eğitimler nedeniyle çalışanlara veya temsilcilerine herhangi bir mali yük getirilemeyecek ve eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılacak. Çalışanlar, davranış ve kusurlarından dolayı, kendilerinin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğinin olumsuz etkilenmemesi için azami dikkati göstermek ve görevlerini, işveren tarafından kendilerine verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yapmakla sorumlu olacak.
Kendi adına çalışanlar, bağımsız iş yerlerinde yürüttükleri çalışmalar esnasında kendi sağlık ve güvenliklerini sağlamak amacıyla kanun çerçevesindeki sağlık ve güvenlik tedbirlerine uyacak. Çalışanların işe girişlerinde sağlık muayeneleri yapılarak, işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu alınması zorunlu olacak. Sağlık gözetiminin mali yükü, hiçbir şekilde çalışanlara yükletilemeyecek.
RİSK GRUPLARI
Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, özürlüler ve diğer hassas risk grupları, özellikle bunları etkileyen tehlikelere karşı korunacaklar. Yapılacak risk değerlendirmesinde hassas risk grupları da özel olarak dikkate alınacak. İşveren bu değerlendirmenin sonucuna göre gerekli önlemleri alacak. Gebe veya çocuk emziren kadınlar, çalışma şartları bakımından özel olarak korunacak.
Gebe veya çocuk emziren kadınların hangi dönemlerde ne gibi işlerde çalıştırılmalarının yasak olduğu ve bunların çalışmalarında sakınca olmayan işlerde hangi şartlar ve usullere uyulacağı, ne suretle emzirme odaları veya çocuk bakım yurdu (kreş) kurulması gerektiği, Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak bakanlık tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenecek.
ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ
En az 10 çalışanın bulunduğu iş yerinde işveren, sağlık ve güvenlikle ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, önlem alınmasını isteme, önerilerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili, 1 veya daha fazla kişinin, ''iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi'' olarak görev yapmasını sağlayacak. Çalışan temsilcilerinin, iş yerinde bu görevlerini yürütmeleri nedeniyle hiçbir şekilde hakları kısıtlanamayacak.
En az 50 çalışanın istihdam edildiği ve 6 aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı iş yerlerinde her işveren bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurmakla yükümlü olacak. İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak verilen kararları uygulayacak.
İŞİN DURDURULMASI, İŞ YERİNİN KAPATILMASI
İş yeri bina ve eklentilerinde, çalışma yöntem ve şekillerinde, iş ekipmanlarında çalışanların yaşamı için tehlikeli olan bir husus tespit edildiğinde, bu tehlike giderilinceye kadar komisyon kararıyla, tehlikenin niteliğine göre iş tamamen veya kısmen durdurulacak veya iş yeri kapatılacak.
İşveren, işin tamamen veya kısmen durdurulması veya iş yerinin kapatılması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermekle yükümlü olacak. İşveren, tütün ve tütün mamullerinin kullanılmasının zararları ile ilgili eğitici faaliyetlerde bulunacak. Tüm iş yerlerinde çalışanların fiili olarak iş başında çalışmaları esnasında tütün ve tütün mamullerini kullanmaları yasaklanacak. CEZALAR
Kanun hükümlerine uymayan işverenlere 77 YTL ile 8 bin YTL arasında değişen idari para cezaları verilebilecek.
Tahsil edilen para cezaları, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hizmetlerde kullanılmak üzere Bakanlık adına açılan hesapta toplanacak. Bu kaynağın nasıl kullanılacağı en çok işçi ve işvereni temsil eden kuruluşların temsilcilerinin de yer alacağı komisyon tarafından kararlaştırılacak.
Tüm çalışanlara iş güvenliği
