SABAH - 28/12/2006 - Soli Özel

Şu an 28 Aralık 2006 - Perşembe tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Servislerimiz

Google Arama

SMS:
SO yaz
boşluk bırak
mesajını yaz
4122'ye gönder

Kısmi bilanço

Geride kalmakta olan yıl pek çok bakımdan yepyeni dinamiklerin tetiklendiği bir yıl oldu. ABD'nin erişilmez askeri gücüne rağmen emperyal bir projeyi kendi istediği sonuca ulaştırmayacağı anlaşıldı. Bu başarısızlık özel olarak Ortadoğu bölgesinde genel olarak da dünya siyasetinde farklı denge arayışlarını da tetikledi. ABD'nin Irak macerasının büyük bir fiyasko ile sonuçlanması bu ülkenin gücünün tümden yittiği anlamına da gelmiyor. Sonuçta ABD tek başına dünya hasılasının neredeyse üçte birini üretiyor. Askeri açıdan da gerek harcamalarının düzeyi gerekse teknolojideki önderliği bu ülkeyi açık arayla birinci sıraya oturtuyor.
Süleyman Yaşar'ın dünkü Radikal gazetesinde çıkan öğretici yazısında belirttiği gibi giderek dünya finans sisteminin merkezi olmaktan çıktığı iddia edilen "New York Borsası'nda işlem gören şirketlerin değeri 23 trilyon dolara çıktı. Bu rakam dünyanın en değerli şirketlerinin New York'ta işlem gördüğünü açıklıyor." Yükselen güç Çin'in "Şanghay Borsası Composit Endeksi 2006'da yüzde 104 artış gösterdi ve işlem gören şirketlerin değerleri 460 milyar dolar oldu. Şanghay Borsası'nın rekor yükselişine rağmen New York, Tokyo ve Londra borsalarında oluşan şirket değerlerinin oldukça altında kalması Çin ekonomisinin mali derinliğinin gerçekte ne kadar sığ olduğunu gösteriyor." Bu rakamlardan çıkarılabilecek bir sonuç, kendi gücüne, gücünün meşruiyetine verdiği büyük zarara rağmen ABD'nin öngörülebilir bir gelecekte dünya ekonomisinde ve siyasetindeki ağırlığını kaybetmeyeceğidir.

Rusya ile Çin'in etkisi
Mutlak ve göreli gücünün baskınlığına rağmen ABD'nin dünyaya kendi bildiği gibi şekil vermesi ise söz konusu olmayacak. Irak savaşı öncesinde sahip olduğu gücün sorumsuzca ve dünya sisteminin kurallarını hiçe sayarak kullanması ABD'nin meşruiyet katsayısını düşürdü. Müttefikleri olsun karşıtları olsun bu ülkenin kendi başına hareket etmesini önleyecek şekilde tavır alıp siyaset ürettiler. Nitekim Rusya ve Çin çeşitli alanlarda ABD'nin önünü kestiler. Çin dünyanın dört bucağıyla ekonomik ilişkilerini sıkılaştırarak, Rusya elindeki doğal gaz ve petrol silahlarını kullanarak, her iki ülke BM Güvenlik Konseyi'nde istemedikleri kararların geçişini engelleyerek dünya siyasetine denge getirdiler.
Gene de bu iki ülkenin dünya liderliğine alternatif olabilmeleri mümkün değil. Her ikisinin de önde gelen talebin de kendilerine eşit muamelesi yapılması. Ancak o koşullarda ABD ile bu ülke açısından önemli konularda işbirliğine gitmeleri söz konusu. Zaten uluslar arası ilişkilerde sözünün dinlenmesi ve çıkarlarının dikkate alınması giderek tüm ülkelerin ortak talebi haline geliyor. Tam da nedenle ABD'nin kendisini Irak batağından çıkarabilmesi ancak bölge ülkeleriyle işbirliği yapmasına, bu ülkeleri ikna edecek bir siyasi pozisyon üretebilmesine bağlı.

Bush politikasına tepki
Bush yönetiminin bile gücün sınırlarını nihayet anladığı bu yıl aslında bir başka açıdan da dönüm yılı sayılabilir. ABD yönetiminin büyük bir ihtirasla uyguladığı neoliberal ekonomi politikalarına yönelik bir tepki nihayet Amerikan toplumunda da kendisini gösterdi. Gerek küresel ölçekte gerekse ABD içinde gelirin nüfusun en üst yüzde birine doğru akışının orta sınıflarda yarattığı rahatsızlık siyasete tercüme edilmeye de başladı. Bu bağlamda Demokrat partiye yakın iktisatçıların farklı ve daha eşitlikçi bir küreselleşme anlayışını yansıtan ekonomi politikası önerileri dinleyici bulmaya da başladı.
Sonuçta ekonomik açıdan bereketli, siyasal açıdan karışı ve kanlı geçen 2006, ABD'yi dünya ile daha uyumlu hareket etmeye zorladığı ölçüde iyi bir yıl da sayılabilir.