SABAH - 06/10/2006 - Abdurrahman Yıldırım

Şu an 6 Ekim 2006 - Cuma tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Google Arama

SMS:
AY yaz
boşluk bırak
mesajını yaz
4122'ye gönder

Reel sektör dış borcundan dolayı darbe yer mi?

Cari açık tartışmaları arasında geçtiğimiz günlerde yıl ortası itibariyle dış borç stoku açıklandı. Dış borçların belli bir durgunluktan sonra yeniden artış eğilimine girdiği görülüyor. Nitekim yılın ikinci çeyreğinde 7.6 milyar dolarlık artışla 193.6 milyar dolara çıkan dış borçların büyümesi yılın ilk yarısında yüzde 13.1 düzeyine vardı. İlk bakışta yüksek oranlı bir artış olduğunu söylemek mümkün. Bunda ilk çeyrekte borcun 14.9 milyar dolar artması daha etkili.

Yapı değişiyor
Yukarıda dış borç stoku rakamları yer alıyor. Stoktaki bu artışın önemli kaynağı özel sektör borcunun artışı. Nitekim ilk kez 2005 sonunda özel sektör borçları, stokun yüzde 50'sini geçti ve haziran sonunda yüzde 57.3'üne vardı. Yani dış borç stokunun yapısında bir değişme var. Özel sektör borçları artarken kamu kesiminin borçları azalıyor. Bu ayrıntı tabloda yok ama kamu dış bocu 2004 sonunda 73.8 milyar dolardan bu yılın ilk yarısı itibariyle 66.9 milyar dolara indi. Stok içindeki payı da yüzde 48.9'dan yüzde 34.6'ya geriledi.

İhracat da artıyor
Dış borç artışında asıl özel sektör, onun için de de reel kesimin dış borcu dikkat çekiyor. Bunun bir dökümü ve ihracata oranı yukarıda yer alıyor. İlk bakışta 2001 sonrasında başlayan iyileşmenin 2004'e kadar sürdüğü ancak 2005 ve 2006'da bu iyileşmenin durduğu ve tersine dönmeye başladığı gözleniyor. Ancak dramatik bir kötüleşme de yok.
Bunda dış borç stokunun artmasına karşılık reel sektörün borç ödeme kapasitesinin iyi bir yansıtıcısı olarak kabul edilen ihracattaki artış etkili. Nitekim hem toplam dış borcun hem de reel kesimin dış borcunun ihracata oranındaki bozulma çok sınırlı, borç stoku artışı ile tam paralellik içinde değil.

Artışın nedeni
Borç stokunun hızlanmasında bir başka faktör daha rol oynadı. Son zamanlarda Tüpraş ve Erdemir gibi özelleştirmeden satın aldığı şirketlerin ödemesi için reel kesimin dış finansmana yönelmesinin de belli bir etkisi var.
Yani kamu kesimi elindeki şirketleri satmış, aldığı parayla dış borçlarını ödeyip azaltmış. Yerli özel sektör ise kamudan aldığı şirketler için yurtdışı borçlanmasını daha artırmak durumunda kalmış. Aynı dönemde bir de yatırımlar için krediyle makine ve teçhizat satın aldıklarından dolayı reel sektörün borçlarında belli bir patlama yaşanmış.

Darbe yerler mi?
Sonuçta özel sektörün borçlanması, daha bir hesaba kitaba dayandığından, ileride ihracat potansiyelini artıracağından ve faturanın bütün topluma yıkılmamasından dolayı devletin borçlanmasına tercih edilebilir.
Yine önümüzdeki dönemde meydana gelebilecek büyük dalgalanmalar sırasında eğer borcu artan özel sektör bir darbe yiyecekse, bu darbeyi alacaklar borcuna göre ihracat veya ödeme kapasitesi yeterli olmayanlar arasından çıkabilir. Bir de alınan borcun şartları ağırlaşabilir. Bunların dışında reel sektörün dış borcunun artmasında bir olağanüstülük yok gibi.

Sonuç
"Günahlarımız ve borçlarımız her zaman düşündüğümüzden fazladır." İngiliz Atasözü