SABAH - 24/09/2006 - Şükrü Binay

Şu an 24 Eylül 2006 - Pazar tarihli sabah.com.tr'yi okumaktasınız.
Bugüne ait sabah.com.tr içeriği için tıklayın »

kapat

Google Arama

Tayland'da darbe oldu derken, piyasalar kırıldı

Tayland Uzakdoğu'da sıcak bir ülke. Nüfusu bize yakın; 62.5 milyon kişi yaşıyor. 5 yıldır ortalama yüzde 5 büyümüş. 2005 hariç son 6 yılda cari işlemler hesabı hep fazla vermiş. Merkez Bankası'nın rezervleri 60 milyar dolara yakın. Kamu kesimi dış borcu 14 milyar dolar. Borçlu olan özel sektör. O da 43 milyar dolar. Son 3 yıldır kamu hesaplarında fazla var. Bütçe sağlam. Kamu borcunun milli gelire oranı yüzde 39. Yüzde 45'ten indirmişler. 1997 krizinden sonra kamunun dış borçlarının tasfiyesine öncelik verilmiş. 5 yılın tüketici enflasyonu ortalaması yüzde 2.26 ama iki yıldır yükselişte. Bu yıl yüzde 6'ya yakın bekleniyor. Merkez Bankası gösterge faizleri yüzde 7.5-7.75. Büyük 5 bankanın 1 yıllık mevduata ödediği 4-4.75 arasında değişiyor. Yani negatif. Burası Güneydoğu Asya.
Geçtiğimiz günlerde başbakanı ABD'de iken Tayland'da ordu yönetime el koydu. Piyasalar sadece bir günlüğüne kapatıldı. Ne kan döküldü ne tutuklanan var. Sadece başbakanın yakın çevresinden ikiüç bakan gözaltında. Aslına bakarsanız Tayland halkı darbelere şerbetli denebilir. 60 yılda 17 askeri darbe olmuş .Ortalama 3.5 yılda bir yönetim değişiyor. Arada yapılan seçimleri de sayarsanız nerede ise herkesin yaşamında bir kere kamuda yönetici olma şansı doğuyor.
Macaristan'da yalan, Brezilya'da yolsuzluk skandallarına çok sert tepki veren uluslararası piyasalar Tayland konusunda bir süre sessiz kalmayı tercih etti. Artan cari işlemler açığına, düşen hammadde fiyatlarını ekleyen G.Afrika ağır darbe aldı.
3 ay önceki çalkantı günlerinde İzlanda döviz piyasasında ufak bir gerginlik bile ortalığı karıştırmaya yetmişti. Bu sefer piyasaların karışması nerede ise 4 gün sürdü. Demek ki istiap haddini doldurmuşuz.
Az önce Nasrallah'ın yeniden halka hitap ettiği Beyrut mitingini haber kanalları canlı veriyordu. 500 bin kişilik kalabalık sanki kısa bir süre önce savaşmamışçasına coşkulu ve hırslı. Lübnan'da başkasının toprağında askerimizin işi zor. Şimdilik barış uzak bir hayal gibi.
Bizde de piyasadaki yabancılar temkini elden bırakır görünümünde . Borsanın bugünkü değer kaybı yüzde 3.7; kur 1.55'ten döndü. Gösterge Hazine kağıdının faizi TCMB borç verme faizinin üzerine yerleşti. Hafta sonu tatilinin gelmesi hepimize düşünmek için iki gün zaman veriyor. Beni asıl endişeye sevk eden Salih Neftçi'nin ısrarla vurguladığı gibi doğalgaz fiyatlarının artışına oynamış 10 milyar dolarlık bir yatırım fonunun 6 milyar dolar yitirerek batması oldu. 1997 Güneydoğu Asya krizi öncesinde türev enstrümanlarla satın alınan riskin toplam değerinin dünyadaki tüm varlıkların kıymetinin üç misli olduğu konuşuluyordu. Şu anda aynı hesabı yapacak babayiğidin çıkacağını hiç zannetmiyorum. Yapılsa belki 10 mislini bulur. Anlamı uluslararası türev piyasalarında bir çözülme başlarsa durduracak tek çarenin piyasayı ucuz paraya boğmak olması . Bernanke'nin işi herkesten zor.
Türkiye açısından kriz karamsarlığı taşımıyorum . Hazine'nin TCMB'de mevduatı 3 milyar YTL ve 12 milyar dolar . İç borçlanmada, dış borçların ödenmesinde yıl sonuna kadar biraz da belediyelerden kısarak idare ederiz. Olan seçim parasına olur . Onu da siyasetçi düşünsün. Sıkıntı IMF ile yapılacak görüşmelerde. IMF mutlaka ilave tedbir isteyecek . Bir de özel sektörün dış borç geri ödemelerine özen göstermek lazım. Likiditeyi sıkıştıralım derken sanayici elimizde kalabilir. Enflasyonkurfaiz denklemine, özel sektör, sabit kur uyguladığımız 1970'lerden sonra ilk defa giriyor. Bundan sonra TCMB'nin alacağı kararlarda, fiyat istikrarının yanı sıra mali piyasalardaki istikrarı da dikkate alması, düşünmesi gerekebilir. Özel sektörün dış borçlarını çevirebilmesi çok önemli.
Sizlere keyifli bir pazar yazısı yazmak için bilgisayarın başına oturmuş Tayland'ı da kurban seçmişken nereye geldik. Petrolle başlayan hammadde fiyatlarındaki gerileme türev portföycülerini paniklettirirse IMF Başkanı Rato'nun dediği olur. Fed likideyi genişletmezse bizim gibi ülkeleri de batağa sürükleyebilir. Yükselen piyasalarda bundan sonra dikkatler özel sektör borçluluğu üzerinde olacak. Devamı gelirse Güneydoğu Asya'da kriz sonrasını uluslararası kuruluşlar adına yönetmiş bizim kadrini kıymetini bilemediğimiz bir arkadaşımız var. Ben iyi tanıyorum. Artık yalvar yakar kapısına...