|
Bankaların yüksek değere satılmasının nedeni kim?
Çiğdem Toker'in, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin ile geçenlerde yaptığı görüşme çok ilginç konuları gün ışığına çıkarttı. Bilgin der ki "Eğer bankalarımız yüksek değerle satılıyorsa bunu tek nedeni yeni lisans vermeme stratejisidir."
Aynı görüşmede, BDDK Başkanı 2001'de yaşanan konsolidasyonla 80'leri aşan banka sayısının 47'ye düştüğünü söylemiş. Aslında bu sayı bile fazla imiş.
Stratejiyi ve stratejiyi kamuoyuna duyurmaktaki cesaretini sonuna kadar destekliyorum.
Rivayet odur ki, 1980'li yıllarda enflasyonla boğuşan, bankacılık sektöründe ciddi sıkıntılar yaşayan İsrail'de Jacob Frenkel, Stanley Fischer gibi IMF'den gelen Merkez Bankası Başkanı Michael Bruno'ya gazeteciler sormuşlar;
"Sayın Başkan, kaç bankamız olsun istersiniz?"
"Üç."
Manşetlik haberi yakaladık ya, devam;
Hangileri?
Kan bankası, göz bankası, tabii ki merkez bankası.
Şaka bir yana, denetim otoritesi de, finansal istikrarın sorumluluğunu denetim otoritesi ile paylaşan Merkez Bankası da sistemde az sayıda banka olmasını ister.
Bir hikaye de Arnavutluk'tan...
Daha önce yaşadığı ağır banker krizinden sonra sistemde sadece üç ticari banka bulunmasına rağmen ikincil piyasanın olmadığı, vatandaşın hazine kağıdı taşımadığı bir ortamda, Arnavutluk Hazinesi'nin nasıl bu kadar cazip faiz ve vadelerle borçlanabildiğini merak etmiştik. Sorup tatmin edici bir yanıt alamasak da cevabı bulduk. Üç bankanın biri kamuya aitti ve piyasanın yüzde 70'ini oluşturuyordu.
Geçmişi boş yere hatırlatmadım. Kurumsallaşmada geçmişin rolü çok önemlidir. Beklenirdi ki Tevfik Bilgin gibi açıklığa, şeffaflığa dikkat eden cesur, kararlı bir başkan açıklamasını kendisinden önceki BDDK yöneticilerinin de bulunduğu bir basın toplantısında sunsun.
2001'de banka sayısı kendiliğinden 83'ten 47'ye düşmedi. Kapatılan bankaların hepsinin arkasında geçmiş BDDK yönetimlerinin kararları vardır. Hem çalışırken aldıkları tehditlerin kaydını, hem de ayrılıp emekli olduktan sonra verdikleri hizmete karşılık ödedikleri bedeli BDDK arşivinden bulabilirsiniz.
Bu arada şirketlerini satıp yatırımlarını nakde çevirerek birleştirdiği üç bankasına sermaye olarak koyan banka hissedarlarını da unutmamak lazım.
İyi niyetli ve dürüst olununca konsolidasyonun kamuya yük olmadan yapılabilineceğinin belki de Türkiye'deki tek örneği.
Tevfik Bilgin'in demecinde yer alan ikinci konu kur, faiz, ekonomik büyüme gibi göstergelerin şok değişiminin banka bazında sonuçlarını tartışıp, buna uygun politikalar üretilmesi.
Bunun bankacılık literatüründeki tanımı stres testidir. Amacı, kabaca, model ortamında ani kur ve faiz artışları, deprem gibi doğal afetler sonucu ekonomik aktivitedeki daralmaya karşı bankaların sorunlarını ortaya çıkarmaktır. Sermayeleri yeterli olacak mı? Hangi aşamada kaynak arayışı için TCMB'ye gidilecek? Şimdiden bankaların alması gereken tedbirler var mı? Uygulanan para politikası sistemde bozucu etki yaratıyor mu? Bunlar tartışılır. Nihai hedef finansal istikrarı korumaktır.
Yazının başında finansal istikrar konusunda sorumluluğun TCMB ve BDDK'da olduğundan bahsetmiştim. Her ne kadar merkez bankaları, fiyat istikrarının temel amaçları olduğunu öne çıkartsalar da finansal istikrarın bizim gibi ülkelerde düşük enflasyonun ön şartı, gelişmişlerde tamamlayıcısı olduğunu çok iyi bilirler.
AB'nin çok eleştirdiği TCMB Kanunu'ndaki TMSF'ye avans açılması maddesi bunun en iyi kanıtıdır.
TCMB finansal istikrara verdiği önemi 6 ayda bir yayınladığı raporlarla vurgular. Bu raporların gelecek açısından en dikkate değer bölümleri piyasa riski ve senaryo analizleri başlığı altında toplanmıştır. Likidite riskinin tartışıldığı sayfaları da buna ekleyebilirsiniz.
Anladığım kadarıyla aynı işi BDDK bir de kendisi yapmaya niyetli. Aynı veri tabanından farklı sonuçlara ulaşmanın piyasalarda yanlış yorumlanacağını düşünmek lazım.
Bunun yerine TCMB'nin stres testinin modeline katkıda bulunmak, yapıcı eleştirilerle geliştirmek, hem kafa karışıklığını önlemek hem de uzmanlığının kıymetli zamanlarını tasarruflu kullanmak açısından en doğru yöntemdir.
Koordinasyon, kötü günlerin çaresi iyi günlerin dostudur.
|
