Savaş üzerine sanat
Lübnan'a birbiri ardına düşen bombalar, savaş hakkında sanat yapan Lübnanlı sanat projesi Atlas Group'un işlerine bir kez daha bakmamız ve dersler almamız gerektiğini vurguluyor...
Lübnanlı sanatçı Walid Raad, bugüne kadar kurduğu Atlas Group aracılığıyla Lübnan'da yaşanan sivil savaş dönemine tanıklık etmemizi sağladı. Sivil dönemde yaşananlara ilişkin tuttuğu arşivi katıldığı çeşitli sanat sergilerinde bizimle paylaştı.
LÜBNAN BİR KÖRDÜĞÜM
Raad'a göre "Lübnan; dişçiler, marjinaller, devrimciler, akademisyenler, hayal kırıklığına uğramışlardan oluşan bir kördüğüm." Raad, bu kördüğümü çözmek yerine, yansıtmak; savaşın bütünlüğüne odaklanmaktan çok parçalara odaklanmayı tercih ettiğini belirtiyor. Örneğin Raad'ın Atlas Group imzasını attığı, son Documenta 2002'de sergilenen işleri sayesinde Lübnan'da 1975 ile 1991 yılları arasında toplam 3 bin 641 arabanın bombayla infilak ettiğini öğrenmiştik. 38 no'lu Defter: Çoktan Bir Yangın Gölündeydim başlıklı yedi kolaj  çalışmasında Atlas Group kurgu bir karaktere başvurmuştu: Dr. Fadıl Fakhouri. Dr. Fadıl Fakhouri, bu çalışmada arabaları, Arapça yazılarla sunuyordu. Bu yazılar şöyleydi: Gümüş Volvo, Ağustos 20, 1985. 56 insan öldü, 120 kişi yaralandı... 100 kiloluk TNT, 24 araba yandı, 11 bina kül oldu. Raad yani Fakhouri, Beyrut'taki yaşanan vahşeti, bir bir rakamlarla aktarıyor. Bombayla havaya uçurulan arabalardan uçan parçaların ne kadar mesafeye dağıldığını ve tam olarak nereye düştüğünü de yazıyor. Rehine: Bachar teypleri, Raad, 38 başlıklı işinde 1980'lerde Lübnan'da rehine olarak tutulan beş Amerikalı rehinenin ağzından bir tutsaklık edebiyatı yapmaya girişiyor.
KURGU VE GERÇEK İÇ İÇE
Bu  anlatılarda işin içine kurgu bir Arap karakteri karıştırıyor ve rehinelerle bu karakterin arasında gece yaşanan bir yakınlaşmayı tasvir ediyor. Mucizevi Başlangıçlar, 52 dakikalık bir Dr. Fadıl filmi. Çok anlamlı... Psychedelic görüntüler aslında çok siyasi ve bireysel bir acının resmini yapıyordu. Savaşın bittiğini düşündüğü her an, Dr. Fakhouri resmi sabote ediyor. Resim sürekli parçalanıyor. Atlas Group, bugüne kadar çeşitli uluslararası bienallerde, Lübnan'da 15 yıl süren iç savaşa dair gerçek belgeler, arşiv kayıtları sunarak yaşanan drama ilişkin farkındalığımızı artırdı. Şimdi savaş, yine başladı. Grubun lideri Raad'a, maalesef yine, tüm olan biteni ayrıntılarıyla kaydetmek düşüyor.
Ayşegül Sönmez
|
