 |  |
Ölen ölür ama kalan sağlar da pek bizim olamayabilir...
Anglo-Amerikan basınında ölenlerin arkasından onların yaşam öykülerinin yazıldığı bir gazetecilik ihtisas dalı da var. Bizde bunu hemen her önemli kişinin cenazesinde rahmetli hakkında konuşan şair
"İhtifalci Ziya Bey" (1886-1927) sözel olarak yaparmış. AngloAmerikan basınında buna "Obituary", bu işi yapan gazete yazarlarına da "Obit Writer" deniliyor.
BBC'nin internet sitesinde okudum. Geçen hafta Avrupa ve Amerikan basınının 45 en ünlü ihtifalci yazarı, Las Vegas'ta yıllık toplantılarını yapıp, mesleklerinin bugününü ve geleceğini tartışmışlar. Örneğin ölen bir ünlü kişinin ardından yazılanların acıklı duyguları değil, ölünün yaşamındaki coşkulu ve neşeli anları yansıtmasını daha çok istiyormuş gazete okurları.
Ölüm canlıların asla üstesinden gelemeyeceği bir ilahi kader olduğu için, ölenin ardından yazılanların bir nevi ölüme meydan okuyan ve yaşamı yansıtan içerikli olması, gazete tirajlarına olumlu etki yapıyormuş. Bu arada ölenin cinsel tercihleri yazılmalı mı, ölüm nedeni mesela intiharsa belirtilmeli mi, mirasının kimler tarafından paylaşılacağı da açıklanmalı mı gibi konularda, toplantıya katılanlar görüş birliğine varamamış.
BİZDE YOK
Ancak "Obituary" nin şu andaki Batı basınının giderek fazla rağbet gören bir ihtisas alanı olduğu, buna gerek gazetelerde gerekse televizyon kanallarında ayrılan alanın artması vurgulanarak işaret edilmiş.
Bunları okurken "Neden bizim basında bu alan yok" diye düşündüm.
Çünkü neticede biz Türkler, bugüne ve yarına dönük yaşamaktan çok, dünümüzle övünerek günleri geçirmeyi tercih etmez miyiz? Bugünün politik kadroları ve liderleri gündeme geldiği zaman onları yaşayan rakipleriyle değil, ölmüş meslektaşlarıyla mukayese ederiz. Bugünün siyasetinde ve düşünce hayatında, ölüler daima canlılardan daha güçlü ve etkili değil midir? Ama ölenin arkasından eğer onu tanıyan bir gazeteci yoksa ya da çok önemli bir kişi değilse, pek yazı çıkmaz. Ölenin kimliği ve kişiliğini, sadece gazetelerdeki ölüm ilanlarında yakınlarının onun için kullandığı "Sevgi dolu babamız" veya "Ailemizin temel direği" gibi ifadelerden anlarız. Bu da, ilanı yazanlardan ve çok yakınlardan öte çevre için pek bir şey anlatmaz.
Vahabiler nasıl mezar tapınak olmasın diye din büyüklerinin kabirlerini bile yok ederse, bizde de adeta bir toplumsal belleğe dönük Vahabilik vardır.
Sanki Osmanlı'yı sadece padişahlar ve sadrazamlar kurup yaşatmış gibi ancak onları biliriz. Cumhuriyet'i de, 1'inci, 2'nci, 3'üncü adamların hayat hikayelerinden anlamaya çalışırız.
Mesela üzerinde gittiğimiz otoyollardaki viyadüklerin bazılarında Kara Yolları'na hizmet vermiş yöneticilerin, mühendislerin isimleri vardır ama kimse onların kim olduklarını bilmez. Büyük çoğunluk mezun olduğu lisenin müdürünün adını hatırlamaz. Çok renkli kişiliklerin sahiplerinin niteliklerini, nüktelerini, geride kalan arkadaşları rakı sofralarında hatırlarsa bu anılma ile iş geçiştirilir. Bulundukları illere damgalarını vuran belediye başkanları, valiler görevi bıraktıkları anda toplumsal bellekten de silinir.
YAZISIZ HAFIZA
Kısacası basın toplumun "Yazılı hafızası" rolünü tam benimsemediği için insanlar yaşar ve yok olur.
Zaten genlerimizde "Haset" kökenli bilgiler fazlaca bulunduğu için, kimse kendi dışındaki insanların başarılarını ve topluma katkılarını kabullenmek istemez. Her şeye her gün sıfırdan başlanan bir sürekli "Kültür ve Bellek Devrimi" yaşanır. Bu da "Birikim" denilen olguyu sıfırlar.
Atatürk hakkında yazılan kitapları, biyografi denemelerini hepimiz okumuşuzdur.
Biliyoruz ki Atatürk Cumhuriyet'i kurduğu ve devrimlerini başlattığı 1923'te 42 yaşındaydı. Yani temel eğitimini almış, düşünce dünyasını şekillendirmiş ve Osmanlı'nın var olduğu bir dönemin iç ve dış akımlarından etkilenerek, kişiliğini oluşturmuştu. Eğitimde geçirdiği dönemde herhalde onu Padişah 2'nci Abdülhamid de, Mithat Paşa da, Jön Türkler de, İttihatçılar da etkilemişti. Acaba onun ilkokuldaki öğretmeni nasıl bir insandı ve onun belleğine ilk bilgileri ne şekilde yerleştirmişti? Yani ülkeyi de toplumu da her meslekten ve her kesimden "İnsanlar" oluşturur, geliştirir, biçimlendirir. "Lider" bu insanlardan sadece biridir.
Obituary yazarlarının toplantıları hakkındaki haberi okurken, bizim Türk basını olarak "İnsan" faktörünü hafife aldığımız düşündüm. Hep "Ölen ölür kalan sağlar bizimdir" felsefesi ile, yaşayanları da ölenleri de, liderler dışında galiba pek önemsemiyoruz.
|
