|
 |
|
4 büyük gazetenin 10 aylık yayınında yapılan araştırma, haberlerde kadınların kimlikleriyle değil bedenleriyle öne çıktığını, çocukların ise çoğunlukla "suç" ile anıldığını ortaya koydu.
Türkiye'de yayınlanan 4 büyük gazetede 10 ay içinde yayınlanan toplam 18 bin 310 haberde yapılan bir araştırma, çarpıcı sonuçlar ortaya koydu: Cinsellik içerikli haberler, diğer tüm haberlerden 15 kat daha fazla. British Council'in desteğiyle, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Görevlisi Mine Gencel Bek'in hazırladığı "Medya ve Toplumsal Katılım" projesinin ilk ayağını oluşturan araştırmanın sonuçları, dün Feriye Lokantası'nda düzenlenen bir basın toplantısıyla açıklandı. Toplantıya araştırmayı gerçekleştiren Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyesi Doç. Dr. Mine Gencel Bek, proje danışmanı gazeteci Murat Çelikkan, British Council Toplum ve Yönetişim Bölümü Başkanı Gillian Cowell, BBC World Service Trust Eğitim Müdürü Anthony John Howson ile Sabah Gazetesi Okur Temsilcisi Yavuz Baydar ve gazeteci-yazar Murat Belge de katıldı. Araştırma kapsamında Ocak-Ekim 2005 tarihleri arasında Sabah, Hürriyet, Akşam ve Vatan gazetelerinde çıkan 18 bin 310 haber incelendi. 18 bin 310 haberin 13 bin 776'sının kadınlarla ilgili olduğu belirlendi. Kadınları 2 bin 874 haberle çocuklar, bin 366 haberle kültürel gruplar ve azınlıklar, 173 haberle engelliler ve 121 haberle cinsel tercihi farklı olanlar izliyor.
SEKSİ KADINLAR
Yapılan tesbitlere göre, kadınlar, "ünlüler" kategorisinde erkekleri geçiyor ve ünlülerle ilgili haberler birinci sayfada yer alıyor. Sıradan insan haberlerinin yer alma oranı ise yüzde 36.3. Erkekler ise, politika haberleriyle öne çıkıyor. Kadınlarla ilgili haberlerin yüzde 32.3'ü eğlence ve magazin içerikli, yüzde 17.4'ü suç ve şiddet içerikli. Erkeklerle ilgili haberlerde ise suç ve şiddet yüzde 22.2 oranıyla ilk sırada geliyor. Bunu yüzde 21.6 ile eğlence ve magazin, yüzde 18 ile otorite ve politika takip ediyor. Cinsel içerikli haberler, "diğer" haberlerden 15 kat daha fazla. Ve cinsellikle ilgili haberlerde de kadın ilk sırada. 10 ay içinde yayınlanan cinsellik içerikli haberlerin 126'sı kadınlara ait. Erkeklerin yer aldığı cinsel içerikli haber sayısı ise aynı dönemde sadece 29.
TEŞHİR FOTOĞRAFLARI
Kadın haberlerinde, yüzde 40.3 oranla 18- 35 yaş arası kadınlar ilk sırada. Bunu yüzde 26,8 ile 36-55 yaş arası orta yaşlı kadınlar izliyor. Habere konu olan erkeklerin ise yüzde 27.7'si 36- 55 yaş grubunda, yüzde 16,8'i de 18-35 yaş arası grubunda. Doç. Bek, "Kadınlarla ilgili haberlerde ağırlıklı temalar, eğlence ve magazin ile suç ve şiddet. Kadın bedeniyle hiç ilgisi bulunmayan haberlerde dahi kadın bedeninin teşhir edildiğini görüyoruz" dedi. Manken Gamze Özçelik'in tecavüz görüntülerinin basında yer alma sıklığını, kadınların soyadlarıyla değil adlarıyla başlığa taşınmasını ve ünlü kadınların genellikle mayolu fotoğraflarının kullanılmasına dikkat çeken Bek, "Kadınlar haberlerde daha çok görüntüleriyle, güzellikleriyle varlar. Çoğu zaman bir sağlık haberi bile kadın bedenini teşhir eden fotoğraflar eşliğinde sunulabiliyor. Ayrıcakadın vali gibi meslek sahibi kadınların cinsiyetleri özellikle vurgulanıyor. Siyasetçi eğer kadınsa, ön ismiyle anılıyor" diye konuştu. Tecavüz, taciz gibi olaylarda porno ve erotik kavramlarının çok sık kullanıldığını da aktaran Doç. Bek, "Meslek sahibi kadınlarda da, kadın görsellikleri ön plana çıkartılıyor. Ayrıca kadınlara ön isimleriyle hitap ediliyor. Burada bir hafifleştirme ve kimliklerini arka plana atma var" dedi.
FARKLI OLANA SAYGI YOK
Doç. Mine Bek, "Aile içi şiddete son" kampanyalarıyla ilgili olumlu haberler yapıldığını da belirtti ve şöyle devam etti: "Ancak sayıca çok az. Ayrıca farklı cinsel tercihte olanlar da basında çok az temsil ediliyor. Bu kişilerin farklılığına saygı gösteren tek bir haber yok. Çoğunlukla cinayet ve fuhuşla ele alınıyorlar. Tinerci çocuklar konusunda da mağduriyetlerinden çok yol açtıkları felaketlerle ilgili haber yapılıyor. Türkler'e karşı ırkçılık konusunda gösterilen duyarlılık, kendi içindeki farklı gruplara karşı gösterilmiyor." Cinsel tercihlerle ilgili haberler ise, haberlerde kullanılan kavramlara göre kategorize edildi. Buna göre, "eşcinsellik" kavramı, haberlerde kullanılma sıralamasında yüzde 42.1 ile ilk sırada. İkinci sırayı yüzde 16.5 ile lezbiyen, üçüncü sırayı yüzde 15.7 ile travesti, dördüncü sırayı yüzde 14 ile gay, beşinci sırayı yüzde 10.7 ile transseksüel izliyor. Biseksiüel kavramının kullanılma oranı ise yüzde 0.8.
ÇOCUK MAĞDUR OLURSA
Çocukların yer aldığı haberlerde yüzde 24.9 pay, suç ve şiddet mağduru çocuklara ait. Bunu yüzde 18.8 ile genel çocuk haberleri izliyor. Ardından 15.8 ile afet, kaza ve trajedi yaşayan çocuklar, yüzde 13.2 ile çocuk sağlığı geliyor. Şiddet uygulayan çocukların haberi yüzde 5.2 oranıyla yansırken, çocuk işçiler yüzde 0.5 oranıyla en az ele alınan konu olarak göze çarpıyor. Engellileri konu alan haberlerin, yüzde 57.2'si bedensel engellilerle ilgili, yüzde 27.7'si ise zihinsel engellilerle ilgili. Kültürel grupların haberlerinde yüzde 93.5 ile etnik-dini gruplar, yüzde 3.1 ile mezhepsel, yüzde 2.6 ile ırksal grupların yer alıyor. Göçmenlik ve mültecilik ise gazete sayfalarında yok denecek kadar az.
KÜRTLER İLK SIRADA
Etnik ve dini grupların haberlerde yer alma oranı ise şöyle: Yüzde 64.8 ile Kürtler, yüzde 26.6 ile Ermeniler, yüzde 6.4 ile Rumlar. Haberlerin yüzde 92.3'ü kent haberleri. Kırsal kesime ait haberlerin verilme oranı ise sadece yüzde 7.7. Kent haberlerinden ise 5 bin 171'i, yani yüzde 32.2'si İstanbul'a ilişkin. İstanbul'u yüzde 14.1 ile Ankara, yüzde 3 ile İzmir, yüzde 1.9 ile Antalya, yüzde 1.3 ile Adana, yüzde 1.1 ile Muğla ve yüzde 1 ile Diyarbakır takip ediyor. Haberlere konu olanlarda ise, sosyoekonomik açıdan üst gruptakiler, en alt sosyoekonomik gruptan 10 kat daha fazla yer alıyor.
Özlem YILMAZ / MERKEZ
|
