Yeni ekonomik paket ve seçim yanında 3. yol var mı?

Son haftalarda küresel piyasalarda maydana gelen kötüleşmelerden en çok etkilenen ülkelerin başında Türkiye geliyor. Bu durum kendimize özgü bazı risklerin varlığını ortaya koyuyor.
*Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimleri de içine alan siyasi risklerin varlığı ortada.
*Cari açık zaten son birkaç yıldır en önemli sorundu, son aylarda da artarak devam ediyor.
*Buna son olarak bir de enflasyonun nisan ayında sıçraması eklendi.
Şimdi ekonomideki bu iki ana soruna yönelik bu hafta iki veri açıklanacak. İkisi de çok önemli. Sadece bu ay açıklananlar değil, gelecek ay açıklanacak olanlar da hayati önemde.

Cari açık
Çünkü nisan ayı dış ticaret açığının rekor düzeye çıkması cari açığın daha da büyümesini beraberinde getirecek. Bu da Türkiye piyasalarından yüksek cari açık nedeniyle çıkmakta olan yabancıları tetiklemeyi sürdürecek. Kur artışının dış ticaret açığını hemen kısıtlaması da beklenmiyor. En azından bu yansıma birkaç ayı alabilecek. Ancak dış ticaret açığını ve buna bağlı olarak cari işlemler açığını sadece kur artışıyla kontrol altına almak da mümkün olmayabilir. Çünkü cari açığın en önemli nedenlerinden biri kurun düzeyi ise diğeri de petrol ve enerji fiyatlarının yüksekliği. Dolayısıyla petrol fiyatlarının da düşmesi gerekecek. Kaldı ki, carı açığın kur ve petrolden daha da önemli nedeni büyümenin yüksekliği. Büyüme hızı düşürülmeden cari açığı kontrol altına almak ve finansmanını kolay yapılabilir hale getirmek olanaksız.

Çifte önlem mi?
Cari açığın yanında enflasyonun haziran ve temmuz ayı seyri de, ekonomide önlem alma ve yeni paket açılmasını zorunlu kılabilir. Şu an için yüzde 8.83 düzeyinde olan yıllık enflasyonun 3 Temmuz'da açıklanacak oranlarla yüzde 8.5'in altına inmemesi durumunda IMF'ye verilen niyet mektubuna göre hükümet ve Merkez Bankası ek önlemler almak durumunda.
Zaten IMF de üçüncü ve dördüncü gözden geçirmelerinin onaylanmasını temmuz ayı ortasına bırakırken iki aylık enflasyonu görmek ve küresel piyasalardaki değişimlere göre cari açıkta önlemleri şart koşmayı planlamış olabilir. Son olarak IMF Temsilcisi Hug Bredenkamp da Referans'tan Erdal Sağlam'a "Ek tedbir paketinin hedefinin iç talebin baskısını azaltmak" olduğunu söyledi. Bu, IMF'nin temmuz ayında enflasyonla birlikte cari açığa da önlem alınmasını isteyeceğinin göstergesi olabilir.

Tasarruf kararları
Bu önlemler elbette ekonomiyi daraltıcı kararlar olacak. Hükümet, seçim öncesinde hiçbir iktidarın almak istemeyeceği kararlarla karşı karşıya kalacak gibi görünüyor. IMF'yi Türkiye'den yollamayı tartışırken yeniden kemer sıkma politikalarına dönüş hükümet için de toplum için de zor olacak. Ancak bu önlemleri almayı reddetmek de IMF'yle yolları ayırmakla sonuçlanabilecek. Üstelik tasarruf önlemlerinin alınması gerekliliği ortaya konmuş ve tartışılmışken. Eğer küresel piyasalarda olumsuz atmosfer tersine dönmezse bu durum ekonomide dengeleri daha zorlayabilir.

Üçüncü yol
Belki IMF'nin istediği önlemleri almamanın bir yolu var. Ama bunun gerçekleşme şansının ne olduğu epey sorgulanabilir. O da ABD Merkez Bankası'nın haziran ayındaki toplantısında faiz artışına gitmemesi ve buna da bağlı olarak küresel piyasaların yeniden ve güçlü biçimde toparlanması. Yani geçmiş üç dört yılda yaşadığımız balayı dönemine geri dönmek. Bu durumada Türkiye'nin sorunları ve riskleri yine gözden kaybolabilir. Hükümet de büyük bir şansla yeni bir ekonomik paket açıklamaktan ve seçime doğru yaklaştığımız bir dönemde çok istediği IMF'den kurtulmuş olur. Gerçekleşme ihtimali çok az ama hiç yok değil. Aksi ise hayatın acı gerçekleriyle yüzleşmek ve acı ilacı içmek olacak.

Sonuç
"Zor iş, zamanında yapmamız gerektiği halde yapmadığımız kolay işlerin berikmesiyle oluşur"
Henry Ford