 |
| Dünya bir sahnedir
|
|
İngiliz yönetmen Michael Radford, Shakespeare'in klasiği Venedik Taciri'ne saygısızlık yapsa da, eserin özünü vermeyi başarıyor.
Bir soru: Shakespeare sıkıcı mıdır? Elbette bunun tek yanıtı yok. Eğer bu dört yüz yıllık yazarın oyunlarını en klasik biçimde, en ağdalı bir tarzda ve çağdaş yorum katmadan sergilerseniz, belki sıkıcı gözükebilir. Ama tüm oyunların özünde yatan değişmez ve temel insan gerçeğini, küçük dokunuşlarla günümüze biraz yaklaştırırsanız, belki çok radikal olmayan değişiklikleri başarıyla uygularsanız, bu oyunlar sadece sıkılmadan izlenmekle kalmaz. Üstelik taptaze, yepyeni bir heyecan, neredeyse gerilim taşıyan çağdaş yapıtlara dönüşebilir. 1984, White Mischief/ Beyaz Yaramazlık, Il Postino / Postacı gibi filmleriyle hatırlanan, bir zamanlar İstanbul Festivali'nin dostu, çok seyrek film yapan 1944 doğumlu İngiliz yönetmeni Michael Radford, işte bu yeni Venedik Taciri'nde bunu yapmayı başarıyor. Büyük bir saygısızlıkla metne el atıyor öncelikle, çıkarıyor, ekliyor. Ama ortaya eserin tüm özünü veren ve temalarını günümüze taşıyan müthiş bir film çıkıyor. Elbette kimi kişiler, durumlar ve olaylar, 21. yüzyıldan bakıldığında yine yadırgatıcı. O çok 'Shakespeare'vari "erkek kılığına giren" ve de en yakınları dahil herkesi kandıran kadın motifi, o 16. yüzyıl Venedik'inin karmaşık hukuk ve ekonomi yasaları, o evlilik anlaşmaları, o Yahudi sempatizanı gibi başlayıp sonradan tam bir Yahudi-karşıtlığına dönüşen mesaj, kolay anlaşılır değil. Ama öylesine etkileyici şeyler de var ki... Öncelikle o dönem Venedik'inin gücünü yapan temel şey, hukukun ve yasaların kesin üstünlüğü çok iyi beliriyor; bugün bile ders alınacak biçimde... Yahudi bezirgan Shylock'un o ünlü tiradı hâlâ, ırkçılık dediğimiz şeye karşı edebiyatın en güçlü başkaldırısı olmayı sürdürüyor. Daha da önemlisi, Radford tüm o çağ-ötesi davranışlar içinde, insanı insan yapan ve pek az değişmiş özellikleri yakalamayı başarıyor. Örneğin cinsellik konusunda, Antonio ile genç Bassanio'nun dostluğu çoktan aşıp görkemli bir eşcinsel bağa dönüşmüş arkadaşlığını yüreklilikle vurguluyor. Al Pacino elbette görkemli bir Shylock. Ama Jeremy Irons, Joseph Fiennes veya o gencecik oyuncular takımı da öyle. Bu parlak uyarlama, büyük yazarın ölümsüzlüğünü bir kez daha kanıtlıyor. Başta o ünlü "Dünya bir sahnedir. Hepimiz rolümüzü oynar ve çeker gideriz," olmak üzere, birçok ünlü Shakespeare deyişinin de bu filmde olduğunu eklemeliyim.
VENEDİK TACİRİ * * * *
(Merchant of Venice)
Yönetmen: Michael Radford
Senaryo: William Shakespeare'den yola çıkarak M. Radford
Görüntü: Benoit Delhomme
Müzik: Jocelyn Pook
Oyuncular: Al Pacino, Jeremy İrons, Joseph Fiennes, Lynn Collins, Allan Corduner. Charlie Cox, Mackenzie Cook/ Sony Classics yapımı.
|
