Büyük ustanın objektifinden 20. asır

Fotoğraf dünyasının deyimiyle "çağın gözü" Henri Cartier Bresson 70 yıl boyunca bize Leica'sından dünyayı gösterdi

Antik Yunan kökenli fotoğraf kelimesi içinde "ışık" ve "yazmak" anlamlarını barındırır. Pera Müzesi'ndeki "Çağın Gözü" sergisini üç yıl önce farklı bir yorumla Paris'te gördüğümde, işte aklıma bu gelmişti; fotoğraf kavramının asıl karşılığı yani "ışıkla yazı yazmak". 1930'lardan bu yana, "gözünün uzantısı" adını verdigi Leica makinesiyle dünyayı arşınlayan, asrın en önemli anlarına tanıklık eden Henri Cartier Bresson, hiçbir zaman objektifini makineli tüfek gibi kullanan fotoğrafçılardan olmadı. O hep en gerçek fotoğraf anını, deklanşöre basacağı saniyeyi aradı ve 1957'de bir deyim buldu: "Fotoğrafçının karar anı". Nefesin tutulacağı an. Kimi kez tarihi bir an yaşadığını bildiği halde tek bir kare resim çekti. Saniyenin doğru kesitinde. Katledilmesinden yarım saat önce Gandhi'yi öyle bir fotoğrafladı ki, Hint halkının kaderini hissettik. Fotoğraflarını çekmek için Coco Chanel ile buluşmuş ve yarım saat içinde kavga edip birbirlerine hakaretler yağdırmaya başlamışlar. Ama modern moda kavramının yaratıcısı olan bu kadını öyle bir fotoğraflamış ki, o karelere baktığınızda gerçek seçkinliğin ne demek oldugunu anlarsınız. Berlin duvarına tırmanarak oyun oynayan çocukların fotoğrafı, tüm Doğu blokunun ve komünizmin hikayesini düşündürür size. Cartier Bresson, siyah ve beyazın içindeki binlerce nüansı öyle bir kullanır ki, Mao'nun Çin'ini, Arthur Miller ile Marilyn Monroe'nun aşkını, Picasso ile Giacometti'nin günlük hayatını, mülteci kamplarını başka türlü görürsünüz. Henri Cartier Bresson, 1947'de dünyanın ilk fotoğraf ajansı Magnum'u kurmuş ve fotojurnalizm diye bir meslek yaratmıştır. Budist usta, bu tarz fotoğrafçılığın günümüzde yarattığı etik tartışmalara cevabını ise yarım asır boyunca vermiştir: "Ben sanatçı değilim." Bir de ustanın, teknikle ilgili sorular soranlara verdiği cevabı severim: "Fotoğraf makinesi sadece bir araçtır. Önemli olan ne çekmek istediğinizdir. Teknikle ilgili konuşmaya bile gerek yok çünkü zaten her şey makinenin kullanım kılavuzunda yazılı."