Küresel paranın gücüyle borsa tarihi düzeyinde

Dış piyasalarda ne oluyorsa İstanbul Borsası'nda da hemen hemen aynısı oluyor. Yabancı alıyor, çıkıyor; yabancı satıyor, düşüyor. Yükselişlerin ve düşüşlerin en büyük nedeni dış piyasaların seyri ve Türkiye piyasasına giren yabancı para. Yabancının tercih ettiği şirketler, sektörler ve endeksler başını alıp gitmiş. Borsanın son büyük yükselişi yabancıların öncülüğünde başladı, onların öncülüğünde sürdü ve tarihi yüksek düzeylerine geldi. Geçen haftanın son işlem gününde İMKB-100 Endeksi lira bazında 46.576 puana veya cent bazında 3.52'ye kadar yükseldi. Piyasanın asıl göstergesi haline gelen İMKB-30 Endeksi ise 59.913 puan veya 4.55 cente kadar çıktı.

Oynaklık da artıyor
Bitişikte bunun dolar ve TL, YTL bazında tablosu yer alıyor. İMKB'nin yükselişe geçtiği 17 Eylül 2001'deki dip seviyesinde endeks 0.44 cent düzeyindeydi. Aradan geçen 4 yıl 4 ay ve 10 günlük sürede bu düzey cuma kapanış itibariyle 3.42'ye yükseldi. Bu da dolar bazında yüzde 677 artış demek. Endeks yükseldikçe oynaklığı da artıyor. Tıpkı gökdelenlerdeki gibi, ne kadar yüksekse salınmasının o kadar artmasında olduğu gibi. Nitekim geçen hafta endeksin dip seviyesi ile tepe seviyesi arasındaki fark yüzde 7.3'ü buldu. İMKB-100 43.110 ile 46.476 puan arasında gidip geldi.
Oynaklık piyasanın temel endeksi dışındaki daha yüksek endekslerde daha fazla.

Sigorta da oynattı
Örneğin Sigorta Endeksi. Geçen hafta en düşük 96.953 puanı gören endeks en yüksek 126.586'yı gördü. Kapanışını 111.491'den yaptı. Dalga boyu yüzde 26.6'yı buldu. Sigorta Endeksi geçen haftaki hareketiyle aynı zamanda Banka Endeksi'ni geride bırakarak 8.41 cent ile en yüksek endeks olma özelliğini de kazandı. Bu atakla Sigorta Endeksi'nin 2001'deki dip seviyesine göre primi de yüzde 1.236'yı buldu. Bu da, borsa endeksleri içinde en yüksek oranlı ikinci artışı ifade ediyor.

En yüksek kazanç
En yüksek primi ise LeasingFactoring Endeksi yüzde 1.236 ile yaptı. Bu prim endeksin 2001'deki düzeyinin 0.11 cent gibi çok düşük kalmasının bir sonucu.
Baz çok düşük olunca prim çok yüksek çıkabiliyor. Bu da, borsada asıl büyük kazançların fiyatı en çok düşenler arasından sağlanabileceğinin bir göstergesi.
Buna başka bir örnek de Metal Ana Endeksi'nin aynı dönem içinde yüzde 1.014 değerlenmesi. Erdemir'in de dahil olduğu bu endeksin özelliği 2001'deki dip seviyesinin 0.23 cent düzeyinde, yani o zamanki genel ortalamanın yaklaşık yarısında bulunması.
2001'deki düzeyi çok düşük olmasına karşılık iyi prim yapmayan endeksler de var. Birisi Elektrik Endeksi. Nedeni bu sektörde yer alan şirketlerin imtiyazının iptal edilmesi ve hisse senetlerinin piyasadan çıkarılması. Burada elektrik sektörünü temsil edecek çoğunlukta ve büyüklükte hisse senedi de olmayabilir. Yani gerçek durumu yansıtacak bir endeks değil.

Turizmin derdi başka
Turizm Endeksi'nin de bazı çok düşük. Primi gerçi borsa ortalamasını geçmiş ama endeksin geldiği son düzey hala 0.72 cent. Burada da Türkiye turizmini yansıtacak büyüklükteki şirketlerin henüz halka açılmadıklarını eklemek gerekiyor.
Düşük bazlı olan endekslerden biri de TekstilDeri Endeksi. Son düzeyi 0.50 cent. Sektörün durumu ise Çin, Hindistan rekabetinin ve kurların düzeyinden dolayı zor. Üretimde ve genel ihracattaki payında gerileme var.

İnanılması zor seviyeler
Borsada sektörel veya endeks bazındaki bu gelişmeler, geldiği düzeyler gerçekten inanılması zor seviyeler. Sadece Sigorta Endeksi değil, yine yabancıların büyük gözdesi Banka Endeksi de 100 bin puanı aşmış durumda. Dolar bazında 7.93 cente kadar yükseldi. Sigorta Endeksi'nin gördüğü en yüksek düzey ise 9.57 cent. Bu da, yabancıların etkisini ve parasal gücünü gösteriyor.

Dışa en duyarlı piyasa
İstanbul Borsası'nı bu duruma getiren asıl etken de yabancı yatırımcılar. Borsada dolaşımdaki hisse senetlerinin yüzde 35'i düzeyindeki yatırımlarını son büyük yükselişte yüzde 68'e kadar çıkardılar. 10 Ocak tarihi itibariyle bu oran yüzde 67.94 iken 26 Ocak itibariyle 67.71 düzeyinde. Hem bu pay hem de seyri açısından İMKB, dışarıya endeksli ve yabancı bir piyasa gibi çalışıyor. Dünyanın başka borsalarında ne oluyorsa, bizde de aynısı gerçekleşiyor.
Bu özelliği, aynı zamanda küresel bazda meydana gelecek, dışarıdan kaynaklanacak şoklara, gelişmelere en duyarlı, en açık ve en çok etkilenecek piyasanın hisse senedi piyasası olduğunu gösteriyor.

Sonuç
"Gerçek, arandığında, saklanır" Oliver Wendell Holmes