Türkiye'yi donduran soğuklarda doğalgaz krizi yaratan İran, haber verme gereği duymadan vanayı kısıyor. BOTAŞ'ın telefonla zorlukla ulaşabildiği İranlı bir yetkili, "Sorun nereden kaynaklandı" sorusuna şu yanıtı verdi: "Allah'ın takdiri..."
"Ne yapalım Allah'ın takdiri"
BOTAŞ, doğalgazı kısarak Türkiye'yi enerji krizine sürükleyen İran'la sorunu telefon diplomasisiyle çözmeye çabalıyor. 'Problemin neden kaynaklandığı' sorulduğunda İranlı yetkililerden alınan yanıt son derece ilginç: Allah'ın takdiri.
Sibirya soğuklarında vanayı kısarak Türkiye'yi krize sürükleyen İran, 2001 yılından bu yana doğalgaz alım anlaşmasındaki taahhütlerini yerine getirmiyor. Sadece bu yıl değil her yıl İran'la sorun yaşayan Türkiye, bu tür kriz durumlarında çoğu zaman muhatap bulmakta zorlanıyor. Bulunan İranlı muhatapların soruna bakışı "Allah'ın takdiri" şeklinde oluyor. Türkiye, Refahyol hükümeti döneminde Enerji Bakanı Recai Kutan tarafından 8 Ağustos 1996'da imzalanan anlaşmayla İran'dan, 2001'den itibaren doğalgaz almaya başladı. İlk teslimatın 10 Aralık 2001'de yapıldığı doğalgazın miktarının, kademeli biçimde artırılarak 2007'de yıllık 10 milyar metreküpe çıkarılması kararlaştırıldı. Türkiye, İran'dan 2005'in 11 ayında 3 milyar 805 milyon metreküp doğalgaz aldı.
KRİZİ İRAN TETİKLEDİ Aradan 5 yıl geçmesine karşın iki ülke arasındaki doğalgaz ticareti, gerek kalite, gerekse fiyat ve miktar açısından bir türlü istenen düzeye ulaşamadı. İran 5 yıldır, özellikle kışın iç tüketiminin artması nedeniyle Türkiye'ye taahhüt ettiği miktarda gaz vermedi. Çünkü İran, ülkesinde gazı konutlara bedava veriyor. Türkiye'nin yaşadığı son krizde de İran, Türkiye'ye günlük 27 milyon metreküp yerine 5 milyon gaz verince BOTAŞ'ın arz-talep planını altüst etti. BOTAŞ, böyle durumlarda gaz akışının neden kesildiğini öğrenmek üzere saatlerce İran'da muhatap arıyor. Ancak çabalar genelde muhatap bulunamadığı için sonuçsuz kalıyor. BOTAŞ, telefon diplomasisiyle yaptığı mücadeleler sonunda ulaştığı İranlı muhatabı şu yorumu yaptı: "Allah'ın takdiri."
SÖZLEŞMEDE VAR İran'la, Refah-Yol hükümeti döneminde imzalanan doğalgaz anlaşmasında ticari ilişkilerde rastlanılmayacak son derece tartışmalı bazı hükümlere yer verildiği ortaya çıktı. Anlaşmada gaz kesilmesi durumunda zorunlu hal ya da mücbir sebep salıyacak hükümler arasında "Allah'ın işi" (Act of God) benzeri maddeler de yeraldı. İranlılar'ın "Allah'ın takdiri" derken aslında bu anlaşmaya gönderme yaptığı belirtildi.
