Denetleyen kuruluş denetime muhtaç mı?

Geçen hafta TOKİ'ye bağlı Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'nı (Emlak GYO) denetleyen Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun (YDK) garip uygulamasını sizlere aktarmıştım.
Bu yazım üzerine, YDK'nın içinden ve dışından bana gelen onlarca mail ve fakslardan, asıl denetlemeye muhtaç kuruluşun Yüksek Denetleme Kurulu olduğu anlaşılıyor.
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun (YDK) nasıl çalıştığına bir göz atalım. Kurulda 158 başdenetçi ve denetçi çalışıyor. Ayrıca 18 kurul üyesi var. Denetim kapsamındaki kuruluşların hangi grup başkanının (kurul üyesi) başkanlığında ve hangi deneticiler tarafından denetleneceği her yılın başında YDK başkanı tarafından yıllık iş programı ile belirlenir. Her yıl düzenli yayınlanan yıllık iş programlarının ilkeler bölümünde denetim görevlilerinin bir grupta en fazla 3 yıl görev yapmasına azami dikkat gösterileceği belirtilir.
Ancak, imkânları (otomobil, lojman, yazlık kamp ve işe adam yerleştirme) olan kuruluşlara, hep ayrıcalıkları olan aynı kişilerin denetim için görevlendirildiğini görüyoruz. Kendi iş programlarında, denetim görevlilerinin bir grupta en fazla 3 yıl görev yapmasına azami dikkat edileceği belirtilse de, buna asla uyulmuyor. 7, 10 hatta 20 yıl gibi süre ile aynı kişiler aynı kuruluşları denetliyor. Bunun ne sakıncası var, deneticiler o konuda uzmanlaşıyor diye düşünenler de çıkabilir. Durum hiç de öyle değil. Aynı denetim elemanı uzun süre aynı kuruluşu denetlerse kötü alışkanlıklar ortaya çıkar. Yöneticilerle içli dışlı olurlar. Nasıl mı? İşte size bazı örnekler.
Uzun süre aynı kuruluşu denetleyen denetçilerin yakınları o kuruluştan ihale almaya başlar. Yakınları o kuruluşta işe girmeye başlar ve çabuk terfi eder. Denetçinin eşi o kuruluşta en üst makama terfi eder. Hatta hiç hak etmediği makamlara atanır. Kuruluşun makam otoları bazı denetim elemanlarının çocuklarını okula, eşlerini ise pazara götürmeye başlar. Bütün bu yazdıklarımın onlarca örneği var. Raporlara da yansıyan bu kişileri fırsat buldukça önümüzdeki günlerde sizlere tanıştıracağım. Hatta bazı grup başkanlarının rakı sofralarında arkadaşlarına masa başında nasıl rapor hazırladığı itiraflarını duyduğunuzda kulaklarınıza inanamayacaksınız.
Denetim müessesesi kutsaldır. Menfaat ve ikbal uğruna, değişen iktidarların isteği doğrultusunda veya ideolojik amaçla gerçeği yansıtmayan raporlarlar düzenlemek, kişi ve kuruluşları karalamaktan başka işe yaramaz. Bunu yapanların günün birinde aynı durumla karşılaşabileceğini de hesaba katması gerekir.
Başbakanlık YDK'da son derece dürüst, çalışkan kişiler de var. Denetim yaparken doğruluktan ayrılmayan, gerçek ne ise sadece onu raporlarına yansıtan kişilerin varlığının yanında, denetim yaptığı kuruluşun imkanlarını şahsi çıkarlarına kullanan kişilerin de var olduğunu, kuruluş telefonlarından ABD'de okuyan çocuklarına telefon açanlar, resmi oto kullananlar, hakkı olmadığı halde lojman ve misafirhane kullananlar, ihalelere aracılık yapanlar, kuruluşların özel sağlık sigortasını kullananlar, kadroları yakınlarına kullananların da YDK'da varlığı bir gerçek. Bu bakımdan YDK'nın da denetime muhtaç hale geldiğini belirtmekte yarar var.