Guguk Kuşu İstanbul'da

Sık bitki örtüsü arasına gizlice saklanıp yaşayan ve ortalıkta pek görülmeyen ürkek guguk kuşlarının en önemli özellikleri nedir, bilir misiniz? Ana guguk yumurtalarını her biri ayrı bir yuvaya olmak üzere değişik türdeki kuşların yuvalarına bırakır. Üstelik kendi yumurtasını bırakırken o yuvadan bir ya da birkaç yumurtayı da dışarı atar. Böylece yuva sahibinin yuvaya yabancı bir yumurta bırakıldığını anlamasını engellemeye çalışır. Yavru guguk da yumurtadan çıktıktan sonra gördüğü yavruları, aynen annesi gibi dışarı iteler. Guguk kuşu terk edildiği için ürkektir... Guguk kuşu başka yuvalarda büyüdüğü için ayrıksıdır.

* Kendini "protest-hippi" olarak niteleyen ve yaşamının büyük bir bölümünü ayrıksı bir bohem içinde geçiren Amerikalı yazar Ken Kesey'in 1962 yılında yazdığı kitabın tüm dünyada ünlenmesi ve bütün dünya dillerine çevrilmesi 1975 yılında filme çekilmesiyle oldu. Jack Nicholson'un başrolünü oynadığı bu inanılmaz film beş Oscar aldı. Milos Forman'ın en iyi yönetmen ödülü yanında, en iyi erkek, en iyi kadın ve iki senaristin de en iyi senarist ödülü aldığı bu film ertesinde "Guguk Kuşu" adıyla Türkçe'ye de çevrilen kitap şimdi, İhsan Bengier'in başarılı koreografisi ve İlteriş Sun'un özgün müziğiyle İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nde sahneleniyor.

* Guguk Kuşu, ölünceye kadar orada kalacakları kabul edilen "kroniklerle" topluma uyum sorunu yaşayan "kritiklerin" bulunduğu bir koğuşu anlatır. Koğuşu koyduğu kurallar konusunda titizliği zalimliğe varan baş hemşire Ratched yönetir. Bir gün koğuşa "kurallar ve otoriteyle" derin sorunları olan Mc Murphy gelir. Diğer hastaları etkileyecek farklı bir yapısı vardır. Başhemşire onunla başa çıkmaz. Önce elektro şok uygulanır sonra da yaşayan ölüye dönüştürülür. Türkçe tercümede bu durum "sebzeleştirmek" olarak adlanır. Ancak zaman içinde Mc Murphy diğer hastaları çoktan dönüştürmüş, kendilerine güvendikleri takdirde dışardaki yaşama çok da sorun yaşamadan uyabileceklerini öğretmiştir. Nitekim, yıllar boyu konuşmadan yaşamayı yeğleyen bir hasta bu değişimin gücüyle hastaneden kaçar... Ken Kesey toplumun her kuralına boyun eğenler ile bunu sorgulayanları irdeler durur... Sizin sebzeleşip, sebzeleşmediğinizi sorgular...

* Ken Kesey karaciğer kanserinden dolayı 2001 yılında öldü... Yaşasaydı, İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nde bale-drama olarak sahnelenen Guguk Kuşu'ndan hiç şüphesiz haberdar olacaktı... Guguk Kuşu İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nin özellikle otuz altı yaş üstü bale sanatçılarının rol aldığı ve etkileyici bir ahenk yarattıkları bir gösteriye dönüşmüş... Hepimiz gündelik yaşamda inisiyatif almayı bırakıp, kimliğimizi sorgulamaktan vazgeçip, kuralları tartışmayı epeydir kestiğimiz bir dünyada yaşıyoruz... Sebzeleştiğimiz bir hal var... İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nin oyununda emeği bulunan kadrosunun ve eski-yeni tüm bale sanatçılarının Guguk Kuşu'ndaki koğuşta sizi yaşatan ama aynı zamanda da derinden sorgulamanızı tetikleyen bu oyununa gidin... Sebzeleşmeye iyi gelecektir...