Telekom ve kuş gribi var ama asıl etki ABD'den

Yurtiçi ve yurtdışı gelişmeler birleşti ve 3 Ekim sonrası başlayan kâr satışlarını hızlandırdı. Diğer gelişmekte olan piyasalarda da iç nedenler etkili oluyor. Brezilya ve Rusya gibi. Ama asıl etki ABD'den geliyor. Petrol fiyatlarına bağlı olarak enflasyon tehlikesinin belirmiş olduğunun vurgulanması ve faiz artırımının süreceğinin işaretlerinin verilmesi, dışarıdan gelen olumsuzluğun temelini oluşturuyor. Hem geçen haftaki hem de bu haftaki satışlarda bu gelişme ana etkendi.
Yurtiçinde ise geçen hafta Erdemir'de ihale kazanamayan iki yabancı şirketin elindeki yüzde 13 oranındaki hisse senedini satabileceği ihtimaliyle başlayan satışlar genele yayıldı ve ardından ABD kaynaklı dış piyasadaki olumsuz gelişmeler devreye girdi.

Kuş gribi
Bu hafta ise önce kuş gribi etkisini yaşamaya başladık. Dün hem kuş gribinde AB'nin açıklamalarıyla riskin boyutu ortaya çıktı hem de dış piyasalarda atmosfer değişikliğinde ikinci dalga yaşandı. Çifte olumsuzlukla borsa yüzde 4'e yakın düştü. Dolar 1.370'in üzerine çıktı. Faizde yarım puanlık artış gerçekleşti.
Öncelikle kuş gribi etkisinden başlarsak borsaya sektörel bir etkisi olması gayet doğal. Türkiye'ye yönelik turizmin olumsuz etkilenmesi de beklenmeli. Ama gerek Dünya Sağlık Örgütü'nün açıklamaları gerekse de AB'nin tutumu olayın boyutlarını büyüttü. Bundan sonra artık önlem almaktan ve beklemekten başka çıkar yol yok. Kuş gribi hayatı ne kadar etkilerse ekonomiyi ve piyasaları da o kadar etkiler. Bu etkinin boyutu şimdiden kestirilemez. Çünkü hayatı ne kadar etkileyeceği, bu etkinin ne kadar devam edebileceğini kestiremiyoruz.
Ancak bu etki ortadan kalktıktan sonra piyasalar ana eğilimleri ortaya çıkarabilecek.

Telekom etkisi
Geçen haftadan itibaren fiyatlanmaya başlanan başka bir yurtiçi gelişme ise ihalesi yapılan Türk Telekom'un özelleştirmesinin Danıştay tarafından iptal edilmesi riskiydi. En büyük özelleştirme ve en büyük yabancı sermaye girişinin suya düşmesiyle birlikte diğer büyük özelleştirmeler için de kaygı duyulmasının kapısını araklayabilecek böyle bir gelişmenin olasılığı piyasaları tam bir baskı altına aldı. Özellikle de borsayı.

Dış piyasalar
Dış piyasalardaki atmosfer seyri konusunda ise görüşümüz henüz netleşmedi. Likidite bolluğunun yaşandığı son üç yılda iki kez görüldüğü gibi, geçici de olabilir. Tıpkı 2004'te FED'in faiz artırmaya başlayacağını açıklamasıyla nisan ve mayıs aylarında altı haftayı bulan, 2005'te de martnisan aylarında bir ayı bulan kırılmalarda olduğu gibi. Eğer bu kez de piyasalardaki bozulma birkaç haftayla sınırlı kalırsa geçici olacak. Olumlu ana trend devam edebilecek. Bu durumda Türkiye'de de ana trendlerin devamı için en önemli gerekçe varlığını sürdürecek.
Dışarıdaki gelişmeler eğer bir trend değişmesinin başlangıcını oluştururlarsa, o zaman yurtiçindeki eğilimlere de aynen yansıyabilir. Çünkü yurtiçi eğilimlerin oluşmasında en önemli etken dış piyasa gelişmeleriydi.

Yabancılar satışta
Nitekim 4 Ekim sonrası düşüşlerde yabancıların etkisi görülüyor. 4 Ekim işlemlerini yansıtan 6 Ekim tarihli Takasbank verileri, yabancıların borsadaki payını yüzde 66.36 ile en üst noktada gösteriyor. 13 Ekim tarihli saklama bakiyeleri, ki 11 Ekim tarihli işlemlerin sonucunu içeriyor, yabancıların payının yüzde 1.06 gerileyerek yüzde 65.30'a düştüğünü ortaya koyuyor. Ortalama piyasa değeri üzerinden yaklaşık 400 milyon dolarlık bir satış anlamına geliyor bu. Geçen ay sonuna göre de yabancıların ekim ayında paylarını düşürdükleri görülüyor. Eğer ekimi böyle kapatırsak 2005 yılında yabancılar ilk kez aylık bazda net satıcı olacaklar.

Sonuç
"Kötü olaylar kötü sebeplerden doğar" Aristophanes