  |
|
Anaflaksi hastaları yanlarında sürekli adrenalin taşımalı
Alerjinin en tehlikeli şekli olan anaflaksi, ülkemizde her yıl 100 kişinin ölüm nedeni olarak kayıtlara geçiyor. Huzursuzluk ve sıcak basmasıyla kendini göstermeye başlayan bu hastalık, hemen müdahale edilmediğinde kısa sürede ölüme neden olabiliyor. Bu hastalığa yakalananların her zaman dikkatli olması gerektiğini belirten uzmanlar ise, hastalara anaflaksiye neden olan her şeyden uzak durmalarını öneriyor
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta alerjilerle ilgili soruları yanıtladı:
Anaflaksi nedir?
Alerjinin en korkulan, en ağır ve tehlikeli şekli olan anaflaksi, vücudun tümünü ilgilendiren yaygın alerjik reaksiyonlara bağlı olarak gelişir. Anaflaksi, alerjik şok ismiyle de bilinir; erken tanınıp acil olarak tedavi edilmediğinde kişiyi şok ya da ölüme kadar götürebilir. Ülkemizde her yıl ortalama olarak 100 kişinin anaflaksiden dolayı yaşamını yitirdiği söylenebilir. Anaflaksi, kişinin daha önce karşılaşarak duyarlı hale geldiği bir allerjenle ikinci kez karşılaşmasıyla oluşur.
BULANTI VE SICAK BASMASI
Anaflaksinin belirtileri neler?
Anaflaksi, kişinin duyarlılığına ve alınan allerjenin miktarına göre değişik tablolara neden olur. Başta deri, alt ve üst solunum yolları, dolaşım ve sindirim sistemi olmak üzere pek çok organ sistemine ait belirtiler ortaya çıkar. Anaflaksi, çok ani olarak ortaya çıkan bir durum olduğu için, sadece doktorlar tarafından değil, herkesçe bilinmesi, tanınması ve ilk acil müdahalenin hemen yapılması, hastanın yaşamının kurtarılması bakımından çok önemli. Alerjinin alım yolu ve vücuda giriş hızı da anaflaksinin ağırlığını belirleyen önemli faktörlerdir. Mesela, penisilin iğnesi penisilin hapına göre çok daha ağır bir anaflaksiye yol açar. Anaflaksinin öncü belirtileri de vardır. Bunlar, tuhaf bir sıkıntı, huzursuzluk ve fenalık hissi ile beraber sıcak basması, çarpıntı ve kaşıntıdır. Bu genel belirtilerden sonra çeşitli organ sistemlerini ilgilendiren belirtiler kendini göstermeye başlar. Deri belirtilerinde kaşıntılar yaygın olarak tüm vücutta olabileceği gibi, sadece avuç içi, ayak tabanı, genital bölge veya bacakların iç kısmı gibi belirli yerlerde de olabilir. Anaflakside, solunum ve dolaşım sistemini ilgilendiren belirtiler ciddi bir krizin işaretleri. Burunla ilgili olarak kaşıntı, su gibi akıntı, hapşırma burun tıkanıklığı gibi belirtiler var. Ses tellerinin şişmesi yani gırtlak ödemi, ses kısıklığı ve konuşma güçlüğü yaratabileceği gibi, bu darlığın çok fazla olması nefes alıp vermeyi güçleştirir, hatta tamamen imkansız kılar ve ölüme neden olur. Bazı hastalarda ise astımlılarda olduğu gibi inatçı öksürük, hırıltılı solunum ve nefes darlığı gelişir.
KAN BASINCI DÜŞER
Dolaşım sistemi belirtileri arasında çarpıntı, düzensiz ve hızlı kalp atışları, göğüs ağrısı, baş dönmesi var. Kan basıncının düşmeye başlaması da ciddi bir anaflaksinin habercisidir. Yaşlı hastalar kalp krizi de geçirebilirler. Karında kramp tarzında ağrılar, bulantı, kusma, karında şişlik ve gerginlik ile ishal, sindirim sistemi belirtileri olarak ortaya çıkar. Bunlardan başka birçok hastada, terleme, idrar kaçırma, baş ağrısı, şuur bozukluğu, halüsinasyon görülür. Anaflakside ölüm nedeni gırtlak ödemi, inatçı tansiyon düşüklüğü veya kalp krizidir.
Anaflaksi nasıl tedavi edilir?
Anaflaksi, hemen girişimde bulunulmadığında, kısa zamanda ölüme neden olabilir. Bu nedenle, anaflaksi belirtileri saptanır saptanmaz en yakın doktor veya hastaneye ulaşılması gerekir. Diğer taraftan yapılması gereken bazı işlemler de vardır. Arı sokması vakalarında olduğu gibi allerjenin vücuda girdiği yer belli ise, o bölgeye hemen turnike yapılarak zehrin kana karışması engellenir. Varsa arının iğnesi çıkartılır. Kişi sırt üstü yatırılır ve bacakları yukarı kaldırılır. Bu sayede beyin ve kalp gibi önemli organlara daha fazla kan gitmesi sağlanır. Hasta sıcak tutulur. Mümkünse oksijen verilir. Astım krizi belirtileri olan hastalara bronş spazmını azaltan nefes açıcı ilaçlar da verilmelidir. Kan basıncı düşük olan hastalara hem kan basıncını yükselten ilaçlar hem de damar yoluyla sıvı uygulanır.
ADRENALİN İĞNESİ
Anaflaksiden nasıl korunmalı?
Daha önce anaflaksi geçirmiş olanlar, durumlarını bildiren bir kart veya künye taşımalılar. Anaflaksi nedeniyle ölüm tehlikesi atlatanların yanlarında sürekli olarak adrenalin bulundurmaları gerekir. Bu kişilere adrenalini hangi durumda, nasıl uygulayacakları da öğretilmeli. Anaflaksiye neden olan ilaç ve yiyecek gibi etkenlerden uzak kalınmalı.
Astımlı bir hanımın gebeliği nasıl geçer?
Astımlı bir hanımın gebeliğinin nasıl geçeceğini bilmek mümkün değil. Ancak bugüne kadar elde edilen bilgi ve kazanılan tecrübelere göre astım, gebelerin yüzde 50'sinde gebelikten önceki seyrini korur; yani ne hastalığın şiddetinde ne de ilaç ihtiyacında bir değişiklik olmaz. Hanımların yüzde 25'inde, astım gebelik süresince tamamen düzelir. Bunlar, gebelikten önce hafif astımı olan hastalar. Astımlıların yüzde 25'inde ise gebelik boyunca, astım krizleri hem daha sıktır hem de şiddeti daha fazla. Bunlar, genellikle, gebelikten önce de ağır astımı olan hastalar. Gebe hanımın sürekli ilaç kullanması gerekir. Astımın gebelik süresince daha kötü seyretmesinin nedenleri de iyi bilinmiyor.
|
