|
 |
 |
 |
 |
|
Çocuk büyütürken taktiksiz kalmayın
Eski çocuk yetiştirme yöntemleri artık yetersiz kalıyor. İşte 21. yüzyılın 'minikleri'yle başa çıkmaya çalışan anne babalara rehberlik edecek en etkili ve sağlıklı yöntemler.
Amerikalı ünlü psikolog Dr. Perry W. Buffington'ın Türkçe'ye çevrilen "Çocuk Yetiştirmede Psikolojik Taktikler" adlı kitabı, ebeveynler için kılavuz niteliğinde. Başarılı bir anne baba olabilmek için liderliğin ve otorite kurmanın önemini vurgulayan yazar, "Çocuğunuza sevginizi gösterin. Yanlış bir şey yaptığında da ceza verin. Ama tek çözüm dayak olmamalı" diyor.
Terör görüntüsü yasak
Uzmanlar son günlerdeki terör olayları karşısında "Endişelerinizi çocuğunuzla paylaşın ama güvenlik güçlerinin barış ortamı sağlayacaklarını da anlatın" diyor. Pedagog Melda Alantar'a göre de televizyon, çocukların güven hislerinin azalmasının en önemli nedeni.
Annenizden kalan taktikleri rafa kaldırın
Amerika'da çocuk eğitiminde yeni ufuklar açan psikolog Dr. Perry W. Buffington'ın "Çocuk Yetiştirmede Psikolojik Taktikler" kitabı Türkçe'ye çevrildi. Her ebeveyn okumalı.
Çocuk yetiştirmek gerçekten zorlu ve karmaşık bir süreçtir. Bazı anne babalar öğretmen gibi davranarak çocuklarını disiplin içinde büyütmeyi tercih ederken, bazıları da arkadaşça bir ilişkiyi seçer. Bu ilişki türünde cezalandırmalar yoktur. Ama her iki yetiştirme tarzının da çocuklar için "ideal" olduğunu söylemek pek mümkün değil. Aşırı disiplin çocuğun kendini ifade etmesini engeller ve baskı altında yetişmesine neden olur. Fazla arkadaşça yetiştirilen bir çocuk da şımarık bir genç olup çıkar. Psikolog, yazar ve öğretim üyesi olan Dr. Perry W. Buffington yazdığı "Çocuk Yetiştirmede Psikolojik Taktikler" adlı kitapta hem fazla disiplin uygulamadan, hem de şımarmasına neden olmadan bir çocuğun nasıl yetiştirilebileceğini anlatıyor. "Günümüzde birçok anne baba, eskilerin zaten bildiği bir şeyi yeniden keşfediyor: Anne babaların eğitici olmasının önemini. Çocuklarla arkadaş olmak elbette önemli. Ama anne babaların, anne baba gibi davranması ve çocuklarını yönlendirmesi çok daha önemli. Sonuç olarak; çocuk yetiştirmedeki en son eğilim yine binlerce yıl başarıyla çalışmış eski bir düşünce üzerine kurulu. Başarılı birer anne baba olabilmek için liderlik yapabilmek ve çocuklara ölçülü bir otorite göstermek gerekir" diyen Dr. Perry W. Buffington kitabında dayaktan yemek yeme alışkanlığına kadar pek çok konuya yer veriyor. İşte bunlardan birkaçı...
NASIL ANLATACAĞIM?
11 Eylül 2001 günü Dünya Ticaret Merkezi'nin iki kulesi yıkılarak, binlerce insan öldürüldü. O gün her anne baba aklından şunu geçirdi: "Çocuklarıma bunu nasıl anlatacağım?" Maalesef dünyada olup bitenler, anne babaların çocuklarıyla sık sık zor konuşmalar yapmalarını gerektiriyor. İşte bu durumlarda kullanabileceğiniz bir kılavuz:
Anlayacağı dilde konuşun: Çocuğa zor ya da sarsıcı bir olayı anlatırken, yaşına uygun bir dil kullanmayı deneyin. Kötü de olsa yaşananların gerçek olduğunu izah etmeniz çok önemli. Çünkü 12 yaşındaki çocuklar bile gerçek ile hayali birbirinden ayırt etmekte güçlük çeker. Televizyonda izledikleri canlı yayının onlar açısından bir filmden farkı olmayabilir. Sarsıcı olayları da gerçek, yaşlarına uygun kavramlarla anlatın ama olayları kanlı ayrıntılarla süslemeyin.
Dürüst olun: Çocuğunuz dünyada kötü ve kaba insanlar da olduğunu rahatlıkla anlar. Kötülerin neden kötü davrandığını açıklamanıza gerek yok. Bir ölümden söz edecekseniz "Büyükannen uyuyor" demeyin, gerçeği söyleyin. Çocuğunuzu korumaya çalışmak amacıyla yaptığınız bu açıklama, uykudan korkmasına neden olabilir. İster inanın ister inanmayın, çocuklar ölüm kavramını küçük yaşlardan itibaren kavrayabilirler. Aslında bunu anlamaları, boşanma kavramını anlamalarından çok daha kolay bile olabilir.
Tutarlı olun: Anne babaların koşulsuz sevgisinin ardından, bir çocuğun hayatındaki ikinci önemli şey tutarlılıktır. Herhangi bir sarsıcı olayın ardından çocuğunuzun, olabildiğince çabuk şekilde, her zamanki günlük yaşamına dönmesini sağlayın ki kendisini güvende ve kontrol altında hissedebilsin.
Televizyonu kapatın: Çocukların öğrendiklerinin yüzde 90'ını gördüklerinin oluşturduğunu unutmayın. Aşırı ve kontrolsüz görsel bombardıman, herhangi bir sarsıntıyı daha da kötü bir hale getirebilir. Güncel olayları takip etmek amacıyla haberleri izlemek istiyorsanız, bunu çocuğunuz evde değilken ya da uyurken yapın.
Olumlu davranın: Sevginizi gösterin. Tehdit altında olduğunu hisseden çocuk, sevilmek ve korunmak ister. Çocuğunuza sık sık onu sevdiğinizi söylemeyi unutmayın. Acı çeken insanları düşündüğünüzü anlatın. Bunlara tanık olması çocuğunuz açısından iyidir. Davranışlar güçlü birer ilaçtır. Bir felaketin ardından kan bağışında bulunduğunuzu anlatmanız, çocuğunuza sizin üzerinize düşeni yaptığınızı gösterecektir. Çocuğunuza da yardım etmek için, neler yapmak isteyeceğini sorun. Bir şeyler yapabildiğinde kendisini daha iyi hissedecektir.
DAYAK CENNETTEN ÇIKMAZ
Birçok anne baba "dayak cennetten çıkmadır" sözüne yürekten inanır, tokadın etkili bir disiplin yöntemi olduğunu düşünür. Bazılarının hiçbir fikri yoktur ama çoğu dayak yöntemini kullanır. Çünkü çocuklarını disipline sokmak için tek bildikleri yol budur. Diğer, hatta çok daha etkili yöntemleri öğrenme ihtiyacı bile hissetmez. Siz de bunlardan biriyseniz dayak ve çocuk konusunda aklınızda tutmanız gereken birkaç şey var:
* Dayak her çocukta işe yaramaz. Cezanın çocuğa uygun olması gerekir. Anne babaların çocuğunu, neyin işe yarayacağını neyin yaramayacağını bilecek kadar tanıması gerekir. Yani anne babanın disiplin konusunda tek bir yöntemden fazlasını bilmesi ve kullanması lazım.
* Sıklıkla, her suç işlediğinde kullanılan dayak etkisini yitirir. Her kusurda çocuğu dövmek, disipline sokmaktan çok kafasını karıştırmaya yarar.
* Şiddet şiddeti doğurur. Çocuğun anne babayı zorba olarak görmesine ve kendisinin de çocuğunu dövmesine yol açar. Sorunlarını dayakla çözebileceği düşüncesini öğrenir. Saldırgan davrandığı için dayak yiyen çocuk daha da saldırganlaşır.
* Dayak sadece engellemek istediğiniz davranışa değil, çocuğun tüm davranışlarına ket vurur.
* Çocuğunuza gerçekten kızgınken dayak yöntemini kullanmayın. Bu sadece sakin olduğunuz zamanlarda kullanabileceğiniz bir disiplin yöntemidir.
* Cezayı suç işledikten hemen sonra verin. Yanlış davranışı görür görmez cezalandırın.
* Dayak çocuğun yapılması istenmeyen davranışı yapmasını engellemez. Sadece yakalanmadan yapması gerektiğini öğrenir.
TATLILIKLA İKNA EDİN
Çocuğunuzun dünyada sebze yemeyen tek çocuk olduğunu sanıyorsanız, yanılıyorsunuz. Birçok anne baba bu sorunla uğraşıyor. Tatlı sözlerle kandırmaya çalışır, yalvarır, rüşvet verir. Çocukları sağlıklı yiyecekler yemeye tatlılıkla ikna etmenin yollarından bazıları şunlardır:
* Hoşlandığı yemekler üzerine sohbet edin ve bu sohbet sırasında sebzelerin onun için ne kadar yararlı olduğunu anlatın.
* Çocuğun yemeğin nasıl hazırlandığını, nasıl seçildiğini, nasıl temizlendiğini anlamasını ve bunlara katılmasını sağlayın.
* Günümüzdeki çocukların birçoğu abur cubur atıştırmaktan vazgeçmesini sağlamakta yarar var.
* Çocuklar her şeyi çocuk gözleriyle görür. Bu yüzden yetişkin boyu bir porsiyon havuç ona çok fazla görünür. Çocuğunuz küçük bir porsiyon sebzeyi bitirir bitirmez bol bol övmeyi ihmal etmeyin. Bu yaklaşımlar da işe yaramazsa şu psikolojik taktik imdadınıza yetişebilir: Görmediği sebzeden korkmasına da gerek yoktur. Yani, sebzeleri saklayın. Örneğin, ince dilimlenmiş sebzeleri çocukların sevdiği makarna gibi yiyeceklerin içine ustalıkla saklayabilirsiniz.
KÜFÜRÜ ENGELLEYİN
Küfür özellikle ergenlik çağındaki çocuklar açısından ciddi bir sorun oluşturabilir. İşte bu ağız bozukluğunu başlamadan bitirecek basit bir psikolojik taktik: Eğer çocuğunuz bu huyundan vazgeçemeyecek kadar büyüdüyse, siz de düzeltmesini sağlamakta geciktiyseniz "Küfür kavanozu" yöntemini deneyin. Bir kavanoza bozuk para doldurun. Kavanozdaki para, çocuğunuzun satın almak istediği bir şeyin fiyatı kadar olsun. Çocuğunuza, dört hafta boyunca küfür etmeden durabilirse (bu huydan kurtulması için en az bu kadar bir süre geçmesi gerekir) kavanozdaki paranın kendisinin olabileceğini anlatın. Kavanozu görünür bir yere koyun. Şeffaf bir kavanoz kullanmanızda yarar var. Bu sayede çocuğunuz ne için çabaladığını görebilir. Çocuğunuz her küfür ettiğinde ya da kullanmasını istemediğiniz türden bir argo deyim kullandığında kavanozdan belirli bir miktar para eksiltin (küçük çocuklarda küçük, daha büyük çocuklarda daha büyük bir miktar). Her seferinde hiç itiraz kabul etmeden aynı miktarda para eksiltin. Ve bunu onun gözünün önünde yapın. Bu eksiltme işlemi tartışmaya açık olmamalı, her kural ihlalinde mutlak suretle uygulanmalı. Belirlenen dönemin sonunda kavanozda kalan parayı çocuğunuza verirken, kullandığı bozuk dil yüzünden ne kadar para kaybettiğini de gösterin.
Eylem BİLGİÇ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
