Buyrun Yanıtlayın

Fransa'da öğrencilere lise bitirme sınavlarında sorulan sorular özgürlüğü sorguluyor

Özgürlüğün önce limitlerini, kalanı itibarıyla onun ne kadarının AB ehliyeti için yetebileceğini tartışan Türkler'e karşılık, gençler lise bitirme sınavında yüksek tahsil ehliyeti için hemen her yıl özgürlüğü bir yanıyla sorguluyorlar. Birkaç yıl önceki felsefe sınavında soru tersinden sorulmuştu, 'Düşünme özgürlüğümüzün limitleri var mıdır' diye. Ondan önceki yılın sınav sorusu da mesela, "Özgürlük talebi ve adalet talebi birbirlerinden ayrılabilir mi?" şeklindeydi. Bu yılkine gelince, "Siyasetçi özgür müdür"... Ya da "Özgür olmak hiçbir güçlükle, hiçbir engelle karşılaşmamak demek mi?" Fransa'da lise bitirme sınavlarının yaklaştığı eczane vitrinlerinden fark edilir. Kafein yüklü, insanı istediği sürece uykusuz bırakan Gronsan hapı başta olmak üzere, hafızayı kuvvetlendirdiği iddia edilen ne kadar multivitamin varsa, eczane vitrinlerinin en önlerinde büyük panolarla hatırlatılır. Kolay değil, iki hafta süreyle devam eden yazılı ve sözlü sınavlarda hemen bütün derslerden 2-4 saat süreyle toplam 28-30 saat sınav olurlar. Doktor mühendis, avukat ya da mesela nakliyecilik okuluna gidecek çocuk dahi 4 saat süreyle felsefe sorularını yanıtlamaya çalışır.

FRANSIZ İSTİSNASI
Kısaca 'bac' adı verilen "Baccalaureat" sınavı 1808'den beri uygulandığı, kökenleri de Ortaçağ'a kadar uzandığı için verilen istatistiki değerler de birkaç asır öncesiyle kıyaslanabiliyor. Mesela üç yl önce katılım oranı söylendiğine göre Napolyon'dan bu yana en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Arada bir Fransızlar'ın iki asırdır aynı sistemle sınav edilmesi, dedesiyle torununun aynı cins soruları yanıtlaması eleştiriliyorsa da şimdiye kadar alternatifi çıkmadı ve bitirme sınavı da böylece bir "Fransız istisnası" olarak kaldı. Genel, teknolojik ve profesyonel olmak üzere üçe, geneli de tekrar kendi içinde edebiyat, bilim ve ekonomi bilimleri diye ayrılan sınav da profesyonel olana girdiğinizde örneğin nakliyecilik yüksek okuluna, teknolojik 'bac' seçerseniz mühendislik fakültesine girmeniz kolaylaşır. Genel bac'tan ise edebiyat, tıp, yahut iktisat fakültesine geçişiniz.... Ama koşulda alanınıza uygun görülen felsefe sınavından geçmek mecburiyetindesinizdir.

SANATIN ÖNEMİ
Son birkaç yıldır 17 yaşındaki çocuğun yanıtlaması gereken sorulara bakın: "Sanat bizim gerçekle ilişkimizi şekillendirir mi?", "Duygularımız görevimizi yapmamıza mani olabilir mi?'', "İlim neye yarar? Teknik gelişme, insanoğlunu gerçekten değiştirir, insan olarak ilerlemesine neden olur mu?" Ya da eski Türkçesiyle "muhayyile'', yenisiyle "imgelem" bütün engellerden ve baskılardan kurtulabilir mi? "İnsan kendisine yalan söyleyebilir mi?'', "Adaleti hakim kılmak sadece kanunları uygulamak mıdır?", "Sanat eserlerine ilgili olmak, hassasiyet kazanmak için eğitim gerekli midir'', "Teknikten ne bekliyoruz. Dil sadece iletisime mi yarar''? "Haklı ve haksız kavramları kendiliğinden oluşmuş ve benimsenmiş midir?'', "Siyasi eylem tarih biliminin rehberliğinde mi gitmelidir?", "Her şeyi devletten mi beklemeliyiz.'', "Her şeyi ispatlamak gerekli midir?'', "Her şey kanıtlanabilir mi?'' Ayrıca bu soruların yanında, çeşitli filozoflardan alınmış metinler ve onlara ilişkin bir soruyu da yanıtlamanız isteniyor. Felsefe sınavlarında teknolojiye ilişkin bir yüksek okul yahut fakülteye yazılmak isteyenlere sorulanlardan da birkaç örnek? "Düşünme özgürlüğümüzün limitleri var mıdır'', "Şiddeti dışlamanın nedeni nedir", ekonomi yahut sosyal bilimler eğitimi alacaklara, "Sadece iyi olduğunu düşündüğümüz şeyleri mi isteriz ", "Haklarını savunmak, menfaatlerini savunmakla aynı şey midir" soruları soruldu. Edebiyat fakültesine gitmek isteyenlerinki ise "Bugünü, mevcut olanı, geçmişten daha iyi mi biliriz", "Sanat olmadan güzellikten bahsedilebilir mi?"ydi. Buyrun yanıtlayın.