Geleceğe güvenle bakmak

Toplumların refah düzeyi ile emeklilerine sağladığı imkanlar doğru orantılıdır. İktisadi ve sosyal açıdan ileri gitmiş toplumlarda emeklilere sağlanan haklar artmakta, az gelişmiş veya gelişmekte olan toplumlarda ise bu haklar çok sınırlı sunulabilmektedir. Ancak günümüz şartlarında gelişmiş ülkelerde dahi gençlik yıllarının heyecan ve dinamizmini, orta yaşın tecrübe ve özenini işine yansıtan çalışanların emekliliklerinde rahat bir yaşam elde edebilmeleri sadece devletlerin sağladığı sosyal güvenlik imkanları ile mümkün olamamaktadır.
Bu amaçla başta İngiltere ve ABD olmak üzere birçok ülkede özel emeklilik sistemleri aracılığıyla emeklilerin imkanları geliştirilmeye çalışılırken ülkelerin toplam tasarrufları arttırılmaktadır. 2002 yılı sonu itibarı ile dünyadaki emeklilik fonlarının toplam büyüklüğü yaklaşık 8.1 trilyon dolara ulaşmıştır. ABD, 5.9 trilyon dolarlık fon büyüklüğü ile pazarın lideri konumundadır.
Türkiye'de çalışanların sosyal güvenlikleri, devlet tarafından yönetilen ve denetlenen sosyal güvenlik kurumları vasıtasıyla sağlanmaktadır. Devletçe işletilen 3 kurum (SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı) çalışanlara sosyal güvenlik hizmeti sunmaktadır.
Ancak bu kurumlar işgücüne katılım oranının düşüklüğü, kayıt dışı istihdamın yüksekliği, erken yaşta emeklilik uygulamaları, aktüeryal dengesizlik, sistemin bağımlılık oranlarının (emekli sayısının çalışan sigortalı sayısına oranı) yüksekliği, uzayan ortalama yaşam ve artan sağlık ödemeleri gibi sorunlar nedeniyle emeklilerine yeterli mali imkan sağlayamamaktadır.
2003 sonlarında ülkemizde ilk faaliyetleri başlayan "Bireysel Emeklilik Sistemi" (BES) kamu tarafından sağlanan sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı niteliğinde ve çalışanların emekli olduklarında birikmiş tasarruflarının olması amacıyla tasarlanmış bir sistemdir. Sistemin hukuki alt yapısı 2001 yılında çıkartılan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile oluşturulmuştur.
BES'te çalışanlar tarafından ödenen katkı payları bireysel emeklilik şirketleri tarafından zaman kaybetmeksizin emeklilik fonlarına yönlendirilmektedir . Emeklilik fonları ise portföy yönetim şirketleri aracılığıyla iç tüzüklerine uygun olarak yönetilmektedir. Fonların sahip oldukları kıymetler ise bağımsız saklama kuruluşlarında saklanmaktadır. Sistemin düzenlemesi, denetimi ve gözetimi Hazine Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılmaktadır. Bu nedenle yatırıma yönlendirilen tasarrufların tamamen güvence altında alındığını söyleyebiliriz.
Sistemin katılımcılara sağladığı çok sayıda avantaj vardır. Bunlar; Asgari ücreti aşmamak şartıyla brüt maaşın yüzde 10'u kadar yapılan katkı payı ödemeleri vergi matrahından düşülebilmektedir. Örneğin 400 YTL katkı payı yatıran bir çalışan yüzde 30'luk vergi dilimindeyse 120 YTL vergi indirimi sağlamaktadır.
Emeklilik fonları elde ettikleri kazançlardan dolayı herhangi bir vergi ödememektedir.
Sistemden emeklilik nedeniyle çıkış esnasında yüzde 3.75 vergi ödenmektedir. Sistemden erken çıkış yapılması durumunda yıllara göre azalan vergi oranı uygulanmaktadır.
Bireysel Emeklilik Sigortası'na (BES) katılmaya karar verdiğinizde, şirket seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar;
* Emeklilik şirketinin iyi hizmet sunabilecek finansal güce ve deneyime sahip olması.
* Giriş aidatının düşük olması.
* Fon yönetim gideri düşük olması.
* Fon işletim gideri (emeklilik fonlarının yönetim komisyonu) düşük olması.
* Emeklilik fonlarının yönetimini yapan portföy yönetim şirketinin iyi bir geçmişe ve profesyonel yönetime sahip olması gerekir.
Saydığımız bu avantajlar düşünüldüğünde çalışanların bireysel emeklilik sistemine girmelerinde gelecekleri açısından oldukça yarar görüyorum.