  |
|
Slot kavgasında THY haksız mı?
Uçaklar istenen saatte havalimanlarına indirilip, kaldırılabilir mi? Hele tarifeli sefer yapan bir firma, kafasına göre uçak kalkış saatlerini belirleyebilir mi?
Slot sahibi olmadan bunların hiçbiri yapılamıyor. Yeni öğrendim.
Slot, belirli saat aralıkları için alanın pist, park ve terminal alanında oluşan kapasitesinin, iniş veya kalkış yapan taşıyıcılara tahsis edilmesi demek.
Atatürk Havalimanı'nın fiziki kapasitesi normal şartlarda saatte 30 adet iniş ya da kalkışa elverişli. Dolayısıyla örneğin 08 ile 09 saatleri arasındaki 30 adet slot, bundan yararlanmak isteyen havayolu taşıyıcılarına tahsis ediliyor. (Uluslararası ve ulusal boyutlarda, müracaat prosedürü var.)
THY, Atlasjet'in slot hakkı olmadığı saatte uç- maya kalktığını ileri sürerek, bu şirketin uçağına uçuş izni vermedi.
Firmalar, sadece mazeret bildirerek, başka ta- şıyıcıların kullanımındaki saatlere ilişkin slotu kullanabilir. Firmaların fiili durum yaratarak, slot izninin olmadığı saatlere sefer koymaları risk yaratıyor. Atlasjet'in ilgili saatte slotsuz sadece Sivil Havacılık'tan aldığı permi ile uçmaya kalkması doğru değildi. THY, Atlasjet'in bu ihlali sistematik hale getirdiğini öne sürüyor.
Peki ama niye THY daha fazla slot hakkına sahip de diğer özel havayolları değil?
THY bunu şöyle açıklıyor: "Havayolu taşıyıcıları yoğun (peak) ve az yo- ğun (off-peak) sezonlar için uçuş tarifelerini planlar ve slot için müracatta bulunurlar. Sefer planladıkları havaalanlarından slot alabildikleri ölçüde plan- lanan tarifeleri kesinlik kazanır. Yıllarca aynı sezonda, haftanın aynı gününde ve günün aynı saatinde sefer düzenleyen havayolu şirketleri, kullandıkları bu slotlar üzerinde müktesep hak tesis etmiş olurlar. Bu müktesep haklara "tarihi haklar" ya da uluslararası deyimi ile "Grandfather's Rights" denilir. Tarihi hak sahibi taşıyıcı, bu hakkından feragat ettiği, aldığı bu slotu sürekli olarak kullanmadığı veya sistematik olarak aldığı slota riayetsizlik ettiği takdirde, slotu kaybetmiş sayılır. Havalimanı işletmecileri de açığa çıkan slotu kendi belirlediği yöntem çerçevesinde bir diğer havayolu şirketine tahsis ederler."
Bu bilgiler ışığında Atlasjet olayını "devlet şirketi, özel şirketin rekabetinden korktu" diye yorumlamak doğru değil.
Madalyonun diğer yüzü var.
Kimlere hangi saatlerde slot verileceğini, THY belirliyordu. Bu çok doğaldı. 5 yıl öncesine kadar İngiliz havayolları ve Alman Lufthansa da slotları kendi dağıtıyormuş. Ancak sürekli kendi veya ortaklık yaptıkları şirketleri koruyunca, slot dağıtım işi bağımsız kurullara verilmiş. Son olay bu yanlışı düzeltti. Ulaştırma Bakanlığı, THY'nin kontrolündeki Slot Koordinasyon Merkezi'ni, Sivil Havacılık'a bağladı. Ancak bu değişiklik THY'nin müktesep hak haline getirdiği slot izinlerinin kaldırılması ve bunların başka firmalara dağıtılmasına yol açmaz. Ancak Atlasjet, Onur Air gibi havayolu şirketlerinin iç hat uçuşlarında daha etkin olacağı açık. THY bugün hem savcı, hem hakim, hem rakip konumdaydı. Şimdi sadece müktesep slot haklarına sahip bir rakip olacak. Artık slot izni alamayan, "rakibim beni engellemek için bu hakkı bana tanımadı" gerekçesine sığınamayacak.
|
