Kasasına bir milyar dolar koyan şirketi hangi patron satar?

Dün Erdemir'de çağrıda bulunma ve altın hissede küçük hissedarların aleyhine imtiyazlar oluşturulmakta olduğunu belirtmiştik. Özelleştirme çerçevesinde satılacak hisse senetleri için mevzuat çağrı muafiyetini otomatikleştirdiğinden Erdemir için de, bu karar alınmıştı. Erdemir'in yüzde 46.12'si Özelleştirme İdaresi'nin elinde. Bu payı satmak için borsadaki yüzde 47.23'lük kısmın aleyhine bir durum yaratılıyor. Sermayenin yüzde 47.23'üne sahip küçük hissedarlar, şirketin yeni ana ortağıyla yola devam etmeye mahkum ediliyor. Erdemir'de yüzde 3.17 payla ortak olan kamu bankası Türkiye Kalkınma Bankası'nın hisseleri ise aynı fiyattan yeni alıcıya satılacak. Yani Erdemir'in satışında kamu kesimi kendisine bir değil, iki değil, üç imtiyaz veya ayrıcalık alırken, halka açık hisselerin geleceği hiç düşünülmüyor.

Temettü boyutu
Erdemir'in satışının borsayla başka bir ilgisi ise temettü yönünden. Bitişikteki tabloda Erdemir'in 1988-2004 arası performansı yer alıyor. Şirket 17 yılın 13'ünü karla, 4'ünü zararla kapatmış. Bu zararlar, karlardan düşüldükten sonra 17 yılın vergi öncesi karı 2.508.9 milyon dolar çıkıyor. 17 yılda 618.2 milyon dolar vergi ödenmiş. Net kar ise 1.890.7 milyon dolar. Erdemir toplam 1.890.7'lik net karından 623.1 milyon dolar nakit temettü dağıtmış. Net karın yüzde 33'ü veya üçte biri düzeyinde bir temettü.
Şirket kazanmış, bu kazancının yüzde 25'ini vergi olarak ödedikten sonra kalan net karının üçte birini de hisedarlarına temettü biçiminde dağıtmış. Sermayesinin yarısı zaten devletin. Dolayısıyla dağıtılan 623 milyon dolarlık temüttünün yarısı da devlete gitmiş. Vergi ve temettü ile birlikte devletin kasasına giren para 930 milyon dolara varıyor. Şimdi özelleştirme sonrası devletin bu temettü geliri olmayacak. Üstelik şirketin bu temettü politikası sürer mi? Sürmezse bundan küçük hissedarların kaybı ne olur, bilinmiyor.

Vergi boyutu
Özelleştirme sonrası şirket bu kadar vergi öder mi? Ödemezse devletin buradan kaybı ne kadar olur? Satın alma bedeli olarak birkaç milyar dolar ödedikten sonra bir de şirkete normal karını yaptırıp bunun dörtte birini devlete, kalan net karının üçte birini hissedarlarına dağıtacak uluslararası sermaye grubu veya yerli grup var mıdır acaba? Şimdiye kadar ki özelleştirilen şirketlerde bunun örneğini göremedik. Varsa bilelim?
Erdemir'i satarken sanayinin lider kuruluşunu satmanın ve yaklaşık 7 milyar dolarlık Türkiye çelik pazarını şirketi alacak gruba devretmenin yanında, vergi ve temettü nedeniyle kamu kesiminin gelir kaybını ve borsa boyutunu dikkate aldık mı acaba diye kuşkuluyum. Özelleştirme sonrası bitişikteki tabloya aramayalım sakın. Şirketi hangi fiyattan satacağımız kadar bunları da düşünmek zorundayız.
Sonuç
"Etme bulursun, pişman olursun"
Türk Atasözü