Banka yöneticileri ve kredi alanları bekleyen tehlike

Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sevk edilen Bankacılık Yasa Tasarısı'nın bazı maddeleri ve 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girecek olan Ceza Muhakemesi Kanunu'nun bazı maddelerine dikkat. Değişiklikler, Fon'da olmayan bankaların da kredilerden dolayı "zimmet" soruşturmasına imkan sağlarken, şirketlere el konulma imkanı sağlıyor.
Yürürlükte bulunan 4389 sayılı Bankalar Kanunu'nun 22/4. maddesi normal bankacılık işlemlerini "zimmet" olarak nitelendirmekte ve suçun maddi unsurunu çok geniş ve esnek tutmaktadır. Bankalar Kanunu'nun 22/4. maddesinin ve özellikle 5020 sayılı yasa ile getirilen değişikliklerinin uygulanabilmesi için bankanın Fon'a alınması veya faaliyet izninin kaldırılması gerekiyor. 5020 ile, banka sahip ve yönetimi ile ilintilendirilen şirketlerin yönetimine ve mallarına el konulabilir, sözleşmeler hükümsüz sayılabilir, üçüncü şahısların bile mallarına el konulabilmektedir.
Hükümetin TBMM'ye sevk ettiği yeni bankacılık yasa tasarısının 164. maddesi, yürürlükteki Bankalar Kanunu'nun 22/3. ve 22/4. fıkralarını birleştirerek bir bütün oluşturmuştur. Böylelikle daha önce 22/3 fıkrasındaki şartlı tahliye bu haliyle ortadan kalkıyor.
Ayrıca 1 Haziran 2005'te yürürlüğe girecek olan Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 128 ve 133. maddeleri, bir emniyet tedbiri olarak da "zimmet" suçu kapsamında banka sahip ve yöneticilerinin mal ve haklarına el konulabileceği gibi, şirketlerin yönetimine de kayyum atanabilmesine imkan sağlıyor.
Bu durumda, BDDK ve TMSF'nin şikayetinin yanında, ilgisi olmayan herhangi bir vatandaşın bile Cumhuriyet Savcılığı'na "zimmet" suçu ihbarı sonucu banka sahip ve yöneticileri soruşturmaya tabi tutulabilecek ve bu kapsamda 5020'de olduğu gibi mal ve hakları üzerine tedbir konulabilecektir. Bunların şirketlerine kayyum tayin edilebiliği gibi, bu suçlarda zaman aşımı 20 yıla çıkarılmaktadır.
Diyelim ki şu anda faaliyette bulunan (A) Bankası, bir şirkete kredi açmış. BDDK ve TMSF dışında herhangi bir vatandaş Cumhuriyet Savcılığı'na "zimmet" suçu ihbarında bulunursa, Savcılıkça soruşturma başlatılabilir ve mahkemece bu şirketin yönetimine el konulup kayyum atanabilir.
Böylelikle Türkiye'nin en büyük holdinglerine ait bankaların da grup şirketleri için işlem yapılabilecek ve 5020 sayılı yasanın hükümleri olarak öngörülen şirket yönetimine el koyma işlemi bu tip suça dayalı olarak bu şirketler için de mümkün olacaktır.
Bankacılık sektörünün rahatlatılması için yeni CMK'nin 133. maddesi değiştirilmeli ve aynı maddenin 4.fıkrasının C bendi kapsamında, Bankanın TMSF'ye devredilmesi şartı getirilmelidir. Ayrıca Bankalar Kanun Tasarısı'nın 172. maddesindeki infaz kısmının açıkça tasarının 164. maddesinin 3.fıkrasına teşmil edilmesi ve daraltılması gerekmektedir.
Gerekli değişiklikler yapılmaz ise "zimmet" suçu nedeniyle faaliyette bulunan bankalarda yöneticiler iş yapamaz hale gelecektir. Dünyanın hiçbir ülkesinde bankaların açtığı kredilerin geri dönmemesi halinde banka sahibi ve yöneticilerin "zimmet" suçu işlediğini içeren bir yasa yoktur.