 |
| Tarihe geçen müthiş savunma
|
|
Film bu büyük insanlık dramını, korkunç bir kaderin kıstırdığı gencecik, acemi ve zavallı insanların akibetlerini güçlü biçimde yansıtıyor.
İlk birkaç filmini görmemiştim. "Hititler"iyse kimilerinin beğenip göklere çıkardıkları kadar harika bulmadım, özellikle "canlandırma" bölümlerini yadırgadım. Ama genç yönetmen Tolga Örnek "Gelibolu"yla artık dosta-düşmana gösterdi: O artık özellikle tarihin içine doğru uzanan araştırmaya dayalı belgesellerde, yalnız Türkiye çapında değil, dünya çapında bir yönetmendir. Ve bizim de her açıdan gurur duyup iftihar etmemiz gereken bir sanatçıdır.
KEMAL'İN İLK SINAVI
Tarihimizin üzerinde çok konuşulmasına karşın çok az bilinen bir dönemine/olayına, ilk büyük savaştaki Çanakkale savunmasına eğilen bir belgesel bu. Tüm savaşlardan farklı ve belki en kanlısı olan Birinci Dünya Savaşı içinde, müttefiklerin İstanbul'a kolayca ulaşmak ve Osmanlı İmparatorluğu'nu çökertmek için kolay lokma gibi gördükleri Çanakkale Boğazı'na egemen olmak fikri, İngiliz- Fransız-Avustralya ve Yeni Zelandalı birliklerin çok sayıda askerine karşı çok daha zayıf Türk birliklerince önlenmişti. Evet, Mustafa Kemal'in de komutan olarak ilk sınavını verdiği bu  kanlı ama gurur verici savunma, "Çanakkale Geçilmez" sloganıyla tarihe maloldu. Yalnız bizim tarihimize değil, İngiliz ve Avustralya tarihlerine ve de tüm savaş tarihine.. Dönem üzerine son derece az malzeme bulunmasına karşın (özellikle görsel malzemeyi kastediyorum), Tolga Örnek bu handikapı aşmış. Çok az sayıda filme dönem kartpostalları, basından örnekler, yeni çekimler, mektup, harita ve grafikleri ekleyerek, yeterince doyurucu bir sonuca ulaşmış. Filmin belki en önemli ve başarılı yanı, "Türk'ün Türk'e propaganda yaptığı" bir film tuzağını önlemesi. Türk kahramanlardan çok, İngiliz ve Anzak kahramanlara yer verilmiş, onlar mektupları ve tanıklıklarıyla sanki baş köşeye geçmiş. Ama sanki birazcık ölçü kaçmış. İnsan Türk kaynaklarına, kişileriyle, mektupları ve basınıyla daha çok yer verilmesini bekliyor.
ÖLÜM AYRIM YAPMAZ
Film sonuç olarak, bu büyük insanlık dramını, tarihin bir anında korkunç bir kaderin kıstırdığı bu gencecik, acemi ve zavallı insanların  akibetlerini oldukça güçlü biçimde yansıtıyor. Artık o klasik "biz ve düşman" ikilemi yok. Daha çağdaş biçimde, mağrur İngiltere'nin başını çektiği bir koalisyon tarafından hesapsız-kitapsız başlatılıp öyle de sürdürülen gereksiz ve umutsuz bir savaşın kurbanları var. Hangi taraftan olurlarsa olsunlar. Ölüm öyle bir ayrım yapmıyor. Ama bu noktada da filmde sanki daha "makro" bir bakış, tüm 20. yüzyıl başları tarihi içinde Gelibolu savaşına daha genel bir eğiliş biraz eksik kalıyor gibi... "Gelibolu" keşke çok daha önce yapılsaydı... Bu önemli olayı anmak için keşke 90 yıl beklenmeseydi... Ama orijinaline katkıda bulunan Jeremy İrons, Sam Neill gibi isimler sayesinde, bu film tüm dünyada izlenecek sanırım. Bu da az şey değil.
GELİBOLU
Yönetim ve senaryo: Tolga Örnek Görüntü: Volker Tittel Müzik: Demir Demirkan Araştırma sorumlusu: Feza Toker Ekip Film-Doğuş Gurubu yapımı.
|
