İthal ara malı kullanımı artarken ekonomi yavaşlıyor mu?

Yılın ilk ayında hem ihracat hem de ithalattan iyi sinyaller gelmedi. Önceki gün açıklanan resmi dış ticaret verilerinden sonra dün de Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin verilerine göre şubat ayı ihracat rakamları belli oldu. Tek teselli de şubat ayında ihracatın geçen yılın aynı ayında çok düşük kalmasının da etkisiyle yüzde 51 sıçraması ve 5.7 milyar dolara çıkması. Bir de ocak ayında tehlike işaretleri veren tekstil ihracatının şubat ayında toparlanma eğilimine girdiğinin görülmesi.

Verilerin söylediği
Şubat verilerinin toparlanma eğilimi göstermesi bu konuda karamsar olmayı önlüyor. Ancak dış ticaret açığı veya ithalat konusunda durum daha farklı. Gerçi şubat ayı verileri yok ama yılın ilk ayına ait verilerden olumlu sinyal çıkarmak güç.
* Bir kere, ihracat dolar bazında yüzde 0.3 artmış gibi gözükürken euro bazında yüzde 5 düşmüş. Yani ihracatın bir önceki yılın aynı ayına göre dolar bazında yerinde saymasında önemli ölçüde parite etkisi var. İşin içine euro kuru da katılınca ihracatta gerçekte gerileme olduğu ortaya çıkıyor.
* Buna karşılık ithalat dolar bazında yüzde 10.6 artmış. Buna göre dış ticaret açığı yüzde 38.7 büyümüş. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 73.2'den yüzde 66.4'e inmiş.
* İthalatın artışından belki daha da önemlisi içeriğindeki değişme. Bitişikte geçmiş yılları da içeren ithalatın geniş mal grupları bazında ayrımı var. Buradan da görülebileceği gibi, toplam ithalat içinde ara mal ithalatının payı 1990 sonrası ilk kez yüzde 77 oranına çıkarak en üst düzeyine varmış. Yıllık bazda bundan önceki en yüksek düzeyi yüzde 72.6 ile 2002 yılına ait. Bu pay yüzde 64'e kadar inmiş.
* İthalat içinde ara malların payı artarken sermaye yani yatırım malları ithalatının ve tüketim malları ithalatının payı düşmüş. Yatırım malı ithalatı yüzde 14.2 ile tüm zamanların en düşük seviyesine gerilemiş. Geçen yılın ocak ayına göre ise bu yılın ocak ayında yatırım mali ithalatı yüzde 9.3 oranında düşmüş. Tüketim malları ithalatı da yüzde 9.6 gerilemiş. Buna karşılık ara mallarının artışı yüzde 18.8'i bulmuş. Bu durum, kur avantajından dolayı ithal ara malı kullanımının arttığına yorumlanabilir.
* Sonuçta ortada bir ithalat artışı var. Bu artış da fazlasıyla ara mal ithalatından kaynaklanıyor. Ama aynı zamanda tüketim malı ve yatırım malı ithalatında yüzde 10'a varan düşüş söz konusu. Bir aylık süre bir kanaate varmaya yetmeyebilir ama bu iki kalemdeki düşüş aynı zamanda ekonomideki yavaşlamaya da işaret ediyor olabilir.

Sorun nerede?
Ocak ayı ihracatı ve ithalatından benim çıkardığım, bu yıl kurlar son yıllardaki seyrini korursa, ihracat artışı sınırlı kalabilir. Ekonomide büyüme hızı düşebilir. Ama kurlardan dolayı ara malı kullanımı artacağından ihtalatın hızı hemen kesilmeyebilir. Sonuçta daha düşük büyüme yılında daha yüksek dış ticaret açığıyla karşı karşıya kalabiliriz.

Sonuç
"İp koptuğu yerden bağlanır" Türk Atasözü