|
 |
 |
 |
 |
|
Kornea nakli yapmak için organ bağışı gerekmiyor
Türkiye'de ölen kişinin ailesinden onay alınmadan, bağışlanmış gibi işlem gören kornealar, kör olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan pek çok kişiye ışık veriyor
Ölen kişinin ailesinden onay alınmadan, bağışlanmış gibi işlem gören kornealar, pek çok kişiyi körlükten kurtarıyor. Bu hakkı kullanarak Türkiye'de kornea naklinde rekorlar kıran Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1. Klinik Şefi Prof. Dr. Ömer Doğan, konuyla ilgili son gelişmeleri anlattı...
Kornea nakli, göz nakli midir?
Kornea nakli genelde halk arasında 'göz nakli' olarak adlandırılır. Ancak, korneada göz tümden nakil edilmez. Gözün bozuk olan korneasının (saydam tabaka) sağlam bir kornea ile değiştirilmesi işlemine ''kornea nakli' veya tıp dilinde ''kornea transplantasyonu'' ya da ''keratoplasti'' adı verilir. Kornea nakli; gözün önünde 'kornea' adı verilen bir saydam tabakanın naklidir.
Kornea gözde nasıl bir işleve sahip?
Yarım milim kalınlığında bir dokudur. Ancak çok büyük fonksiyonları vardır. Cisimlerden göze gelen ışınlar, kornea yoluyla kırıldıktan sonra arkadaki gören tabakaya iletilir. Dolayısıyla, eğer çeşitli nedenlerden dolayı kornea bulanıklaşır veya ileri doğru bombeleşirse, fonksiyonunu kaybeder. Ve kişinin görmesi azalır ya da kaybolur. Bu durumda bozuk olan kornea parçasının sağlam kornea ile değiştirilmesi gerekir.
Kornea nakli hangi durumlarda gereklidir?
Kornea tabakasına ait yara, iltihapları (örneğin herpetik keratit, mikrobik keratit) sonucu korneanın saydamlığının bozulması. Kornea tabakasının saydamlığının kendiliğinden bozulması (kornea distrofisi denilen hastalıklar). Kaza sonucu (kesici, delici cisimlerle veya kimyasal maddelerle) kornea tabakasının yaralanmasıyla saydamlığının bozulması. Daha önce geçirilen bir göz ameliyatından sonra (örneğin katarakt ameliyatı) kornea tabakasının su tutarak şişmesi sonucu, kornea ödemi adı verilen durumun ortaya çıkmasıyla kornea saydamlığının bozulması ve görmenin azalması. Kornea saydamlığının bozulmayıp, kornea şeklinin ileri derecede bozularak deforme olması (örneğin keratokonus).
Türkiye'de kaç kişinin kornea nakline ihtiyacı var?
Şu anda 10 bine yakın kişi kornea nakli için merkezlerin listelerinde sıra bekliyor. Bu, yalnızca bilinen rakamı ifade ediyor. Kırsal kesimde yaşayan pek çok hasta genellikle ekonomik nedenlerden başvuramayıp, listelere bile giremiyor. Bu sayı ikiye katlanabilecek durumda. Türkiye'de 10'a yakın merkezde rutin olarak kornea nakli gerçekleştiriliyor. Ancak, buralarda yılda ortalama 2 bine yakın kornea nakli yapılabiliyor. Kartal Devlet Hastanesi'nin iki kliniğinde yılda 400 civarında kornea nakli yapılıyor.
Kimlerden kornea alınabiliyor?
Kornea ancak kadavradan alınabiliyor. Canlı doku olduğu için ölümden dört ya da altı saat sonra korneanın mutlaka çıkartılması gerekiyor. Daha geç alınırsa dokular canlılığını kaybedeceği için başarılı bir ameliyat yapılamıyor.
Ailelerin korneanın alınması için izin vermesi şartı mı var?
Yasaya göre; kornea gibi ceset üzerinde değişiklik yapmayan dokular alınabiliyor. Biz de bu yasaya dayanarak, korneaları alabiliyoruz. Bunun dışında, yapılan bağışlar da var. Ancak bu çok az bir oranı tutuyor. Cenaze sahibi bağışta bulunduğu zaman, ameliyatı yapan merkeze haber vermesi gerekir. Fakat genelde bu organizasyon kurulamadığı için uygun zamanda kornea alınamıyor. Kornea çok ince bir organ. Alındığında, aileler cenazelerinde bunu fark edemiyorlar bile.
Kimlerden kornea alınamaz?
Enfeksiyon hastalığı olan kişilerden kornea alınamıyor. Hastanın ölüm sebebi çok önemli. Nedeni bilinmiyorsa, alınmıyor. Çünkü Fransa'da aylar önce kornea nakli yapılan bir hastada kuduz belirtileri görülmüş. Bu nedenle, herhangi bir enfeksiyon görülen hastadan, kanserden ölenlerden dahi kornea almıyoruz. İki-üç yaşına kadar olan çocuklardan da kornea alınamaz. Çünkü bu erken dönemde, kornea tam olarak gelişmemiştir. Bir de 60 yaş üzerinden kornea almıyoruz. Çünkü yaşlı kornealar ile yapılan ameliyatta başarı oranı düşüyor.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
