 |  |
En zeki felsefeci
 Dün size New York Times gazetesinin dergisinden söz etmiştim. Hani 2004 içinde ölen... Arafat ya da Reagan gibi makro tarihin bir parçası olmayan... Herkes tarafından tanınmayan... Ama ilginç bir hayat sürmüş kişileri anlatan özel sayı... Varlığını ilk kez buradan öğrendiğim bir kişi çok ilgimi çekti. Sizinle paylaşmak istiyorum.
Adı: Sindey Morgenbesser (1916- 2004). 1955'ten 1999'a dek Columbia Üniversitesi'nde felsefe okutuyor. İngilizler'in büyük filozofu ve matematikçisi Bertrand Russell'a göre onun için "En zeki Amerikalı" dediği biliniyor.
Felsefeye meraklı okurlarımız, "Bu kadar önemliyse, niye adını duymadık" diyecektir. Çünkü olağanüstü bir zekaya, hınzır bir espri gücüne sahip bu adam yazmıyor. Bir iki önemsiz makalesi var; o kadar. Sadece konuşuyor.
Morgenbesser hem seküler, hem de dini eğitim almış bir Yahudi. Gerçek dünyayı, diğer insanların bakış açısını önemseyen, felsefecilerin ayaklarını yere bastırmaya çalışan ilginç bir kişilik. İşte hakkında anlatılardan bir demet:
En ünlü anekdot şöyle: İngiliz felsefeci J.L.Austin, Amerika'ya gelir. Bir derste şöyle der: "Dilde iki negatif ifade, pozitif anlama gelir. Ama tersi; yani iki pozitif ifadenin negatif ettiği görülmemiştir." Dinleyiciler arasında bulunan Morgenbesser, alaycı bir biçimde şöyle der: "Yaaa, yaaa..." (Yani iki pozitif ifadeden, bir negatif elde ederek Austin'in yanlışını ortaya koymuştur.)
Bir gün bir hocanın Yahudi kökenini gizlediğini öğrendiğinde, adama şöyle demişti: "Demek senin sloganın, 'Incognito, ergo sum'..." (Descartes'in ünlü 'Cogito, ergo sum' -Düşünüyorum, o halde varım- sözüyle oynuyor: 'Kimliğimi gizliyorum; o halde varım.')
Bir gün mühendislik felsefesi üzerine 'The Abstract and the Concrete' adıyla ders vermek istedi- ğini söylemişti. (İster 'Soyut ve Somut' diye okuyun, ister 'Özet ve Beton' diye!)
1960'larda isyan eden öğrencilerle polis arasında arabulucuk yapmaya çalışırken kafasına copu yemişti. Mahkemede, "Polis size kaba ya da adaletsiz bir davranışta bulundu mu" diye sorulduğunda şöyle demişti: "Kabaydı ama adaletsiz değildi. Evet vururken gayet kabaydı. Ama sadece bana değil, herkese vuruyordu, o halde adaletsiz değildi."
Denilene göre filozof Spinoza ile komedyen Groucho Marx arası bir kişiymiş Morgenbesser. Toprağı bol olsun!
|
