Tek oranlı ve basit yeni vergi düzeni, asıl borsaya yarar

Yatırım araçlarının 1999'dan itibaren tabi olduğu vergi düzenini 2006'dan sonra değiştirecek Vergi Tasarısı Meclis'e sunuldu. Tasarı yatırım araçları arasında bütün farklılıkları ortadan kaldırıyor. Hiçbir ayrım yapmadan her yatırım aracına ve yerliyabancı kişisel yatırımcıya eşitlik sağlıyor. Vergi kaynağında kesiliyor ve basitleştiriliyor.

Tahvil piyasası kurulur
Hazine kağıtlarına sıfır, özel sektör tahvillerine yüzde 10 stopaj uygulaması sona eriyor. Böylece 1994'ten beri bu vergi yükünden dolayı bitmiş olan özel sektör tahvil piyasası yeniden çalışmaya başlayabilecek. Özel sektör tahvil piyasasının hisse senedi piyasasına çok önemli yararları olabilir. Tahvil piyasasının varlığı şirketlerin seffaflaşmasını, kurumsallaşmasını, rating almalarını, finasman maliyetlerini düşürmelerini sağlayabilir.

Borsada korku biter
Tasarıyla üç aylık süre içinde alınan satılan hisse senetlerinden elde edilen kazançlardan beyan yoluyla vergi alınması kaldırıyor. Yerine alım satım kazancının netleştirilmesi sonucunda kazanç varsa bundan üç ayda bir yüzde 15 stopaj kesilecek. Bu stopajı da, mevduatta olduğu gibi, aracı kuruluşlar kesecek. Bu yaz ortasında olduğu gibi, vergi denetlemesi sırasında her aracı kurumun ilk 100 müşterisinin son beş yıllık hesaplarının didik didik edilmesine gerek kaymayacak. Bu önemli bir rahatlama getirecek. Çünkü hisse senedi piyasasında mevcut sistemde verginin hesaplanması ve beyanı oldukça zor. Üç ay içinde alım satım yapan hemen herkes potansiyel vergi suçlusu gibi hissediyor kendini.

Bıyıklılar döner
Yeni düzende yerli yatırımcılar ile yabancı yatırımcılar arasındaki ayrım da kaldırılıyor. Dolayısıyla sırf vergi beyanı nedeniyle işlemlerini yurtdışına taşıyan ve bıyıklı yabancı adını alan Türkler, yeniden ülkeye geri dönebilir. Potansiyel vergi suçlusu durumuna düşmemek için borsadan uzaklaşanlar da piyasaya girebilir.

A tipi fonlar kayıp değil
Yeni vergi düzeninde A tipi fonlarla B tipi fonların ayrımına da son veriliyor. Her araç yüzde 15 stopaja tabi. A tipi fonlarda da karar yerinde. Çünkü 1993 başında A tipi fonlara tanınan vergi muafiyeti 11 yıl geçmesine karşılık beklenen sonucu doğurmadı. Dün itibariyle A tipi fonların tutarı 556 milyon dolarda kalırken yüzde 10 stopaja tabi B tipi fonların büyüklüğü 17.499 milyon dolara yükseldi. Demek ki, olmayacak iş vergi istisnasıyla da olmuyor. 11 yılda meyvesini veremeyen sonrasında da vermez. Burada da bir kayıp yok.

Mevduatlara da var
Tasarı döviz hesapları ile YTL mevduatları arasındaki stopaj farkını da gideriyor. Burada döviz kurunun artışı vergi dışı kalacak. Faizi de çok düşük olduğundan, bunun üzerinden yapılacak stopaj çok küçük olacak. Getirilecek eşitlik döviz tevdiat hesaplarının lehine görünüyor. Ancak döviz gözde yatırım aracı olmaktan çıkmaya başladığından bu da sorun olmayabilir.

Kazanandan kesilecek
Bütün yatırım araçlarını ve kişisel yatırımcıları yüzde 15 stopajda eşitleyen, A tipi fonlar ile Hazine kağıtlarındaki vergi avantajını kaldıran, borsaya beyan yollu vergi yerine stopajı getiren yeni vergi düzenine borsa dışında karşı çıkan yok. Bu piyasanın likiditesinin azalmasından çekiniliyor.
Ben ise tersini düşünüyorum. Borsada en azından 17 Aralık'a kadar olan likidite işe yaramayan, kalitesi çok düşük bir likidite. Halka açılmalarda bunu net olarak gördük.
Üstelik borsacıların vergiyi yüksek bulmasını sektör adına imaj kaybı olarak görüyorum. Diğer yatırım araçlarından, bu arada bonoculardan hiç ses çıkmadı. Asgari ücretlinin bile ödediği bir vergiden kaçmak bu sektöre bir şey kazandırmaz. Nitekim dün Maliye Bakanı Kemal Unakıtan geriye adım atılmayacağını vurgularken, "Parayı kazanan vergisini öder" dedi. Sonuçta para kazanandan stopaj kesilecek. Kazanmayana bir şey yok.

Altın oran
Her yatırım aracına eşit uygulanacak, tek ve basit bir orana dönüştürülecek vergi neden sadece borsayı olumsuz etkilesin? Eğer etkileyecekse bütün yatırım araçları ve tasarruflar etkilenecek. Belki bütün araçlar için yüzde 15 yüksek bulundu. Burada Maliye altın bir denge bulmak durumunda. Ülkenin gelir ihtiyacı ile tasarrufların yurtiçi mali kesimde tutulmasını sağlayacak, yurtdışına kaçmasını önleyecek, hatta dışarıdan sermaye girmesini teşvik edecek bir oran olmalı. Durulacaksa asıl bunun üzerinde durulmalı.
Yoksa borsa şu veya bu şekilde vergi ödüyor zaten. Ayrıcalıklı teşvikle de hiçbir şeyin bir yere gittiği yok. Basit, eşit, tek oranlı vergi her yatırım aracından daha çok borsaya yarayacak. Hisse senedi piyasasının temel destekleyicilerinden özel sektör tahvil piyasası da çalışmaya başlayacak. Madalyonun bir de bu tarafına bakılmalı.

Sonuç
"Eşitmiş gibi davranmadıkça eşit muamelesi göremezsiniz"
Dave Wainbaum