Ekonomiye ayar şart

Haftalardır konuşulan otomobilde ÖTV artışı nihayet açıklandı. Sürpriz olmadı çünkü bekleniyordu. Bekleniyordu çünkü hükümetin hem 2005 bütçesindeki gelir hedeflerine ulaşmak için hem de hızla artan cari işlemler açığını yavaşlatmak için elinde hemen sonuç alabileceği sınırlı sayıda araç var. Bunlardan en rahatlıkla başvurabileceği de ÖTV oranlarıyla oynamak.
Sabah Ekonomi Müdürü Yavuz Semerci dünkü yazısında otomobilden alınan ÖTV oranlarının bir yıl içinde 3 kez değiştirilmesini "çaresizliğin ilanı" olarak açıklamış ancak bence çaresizlikten çok hızla büyüyen ekonomiyi biraz olsun soğutabilmek için kullanılabilecek çarelerden biri.
Asıl bu tip ince ayarlarda gecikmek ileride Semerci'nin kastettiği çaresizliklere yol açabilir.

Vergi, bütçeyi doğruluyor
Görünen o ki ÖTV artışları otomobil ile sınırlı kalmayacak. Buzdolabı, çamaşır makinası, televizyon gibi dayanıklı tüketim malları ve sigara da sırada. Dün Ankara'da görüştüğüm eski maliyecilerden ve şimdiki Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi Akif Hamzaçebi bu kalemlerdeki artışların bu yıl sonuna kadar yapılabileceğini söylüyor. 2005 bütçe rakamları da Hamzaçebi'yi doğruluyor. Gelecek ÖTV tahsilatı 2004'e göre yüzde 31.2 artacak. Alt kalemlere bakıldığında artış oranlarının petrol ve doğalgaz ürünlerinde yüzde 29.7, kolalı gazoz, alkol ve tütün ürünlerinde yüzde 37 ve dayanıklı tüketim mallarında ise yüzde 107 olduğu görülüyor. Bu yıl sonunda yüzde 6.2 olan ÖTV'nin gayrisafi milli hasılaya olan oranının da 2005 sonunda yüzde 7.2'ye yükselmesi öngörülüyor. Tüm bunlar önümüzdeki dönemde ÖTV artışlarının ardarda gelebileceğinin sinyalini veriyor.

Sistem ters işliyor
Semerci'nin dün yazdığı gibi terslik vergi sisteminden kaynaklanıyor. Gelişmiş batılı ülkelerde ÖTV ve KDV gibi dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı yüzde 30-35 dolayında seyrederken bizde yüzde 70'i buluyor.
Ancak bu yapıyı hemen değiştirmek imkânsız.
Bu nedenle dolaylı vergiler ekonomiyi ayarlamak isteyen hükümetlerin bir süre daha sıkça başvurduğu bir araç olmaya devam edecek. Cari işlemler açığının GSMH'nin yüzde 5'ini aştığı bir dönemde hiç bir hükümet bu tip önlemleri gözardı edemez. Bu noktada belki de sorgulanması gereken hükümetin geç kalıp kalmadığıdır.
Hazine eski müsteşarlarından Faik Öztrak'ın dediği gibi dış dengenin daha doğrusu dengesizliğin ulaştığı boyut hükümetin süratle önlem almasını gerektiriyor...