  |
|
Et yemeyene kuruyemiş
Vejetaryenlik sağlıklı gibi görünse de vücuda pek çok zararı olabiliyor. Bundan etkilenmemek için yeterli besin öğelerini almak, et yerine kurubaklagil yemek şart.
***
Et yemeyen çekirdek yesin
Vejetaryen beslenme tarzı gün geçtikçe yaygınlaşıyor. Başlangıçta sağlıklı gibi görünen bu yöntemin de zararları var. Bunlardan etkilenmemek için yeterli besin öğelerini almanız gerekiyor.
Hollywood yıldızları nasıl beslenirse, diğerleri de onları izliyor. Vejetaryen olan ünlüler artınca, bu felsefeye merak saranların da sayısı da yükseliyor. Ülkemizde de durum böyle... Uzakdoğu yaşam felsefesi, formda kalma ya da hayvanları koruma düşüncesi vejetaryenliği benimseme nedenleri arasında sayılabilir. Aslında vejetaryen yemeklerinde karışık besinlerin kullanılması ve lezzetlerinin güzel olması bile başlı başına bir neden olabilir. Kimileri için bir yaşam tarzı haline gelen vejetaryenlik, et, tavuk, balık tüketmek yerine ekmek, pilav, makarna, kuru baklagiller, sebzeler, meyveler ve kuru yemişler üzerine kurulu beslenme olarak tanımlanabilmektedir.
HANGİ TİP NE YER?
Lakto ovo vejetaryen: 'Lakto' sütü, 'ovo' yumurtayı simgeler. Bu gruptaki kişiler hayvansal kaynaklı besinlerden et, kümes hayvanları, balık yemez; yumurta ve süt ürünlerini tüketir. Birçok vejetaryen bu grupta yer alır.
Lakto vejetaryen: Bu gruptakiler, hayvansal kaynaklı besinlerden sadece süt ve ürünlerini tüketir.
Semi vejetaryen: Bu yaygın olan bir modeldir. Ara sıra tavuk, hindi, balık ve kırmızı et tüketirler.
Katı vejetaryen veya vegan: Bu gruptakiler hayvansal kaynaklı hiçbir besini yemez. Tereyağ veya yumurta ile yapılmış hamur ürününü, peynir altı suyu konulmuş hazır besinleri, süt ilaveli margarinleri dahi tüketmezler. Bal yemeyen veganlar bile vardır. Tahıl ürünleri, kuru baklagiller, sebze ve meyveler üzerine kurulu vejetaryen beslenme, düşük yağ içerir ve yüksek miktarda posaya sahiptir. Bununla birlikte bitkisel kimyasallar açısından zengin bir yapısı vardır. Kilolu vejetaryen göremezsiniz çünkü tüketilen yiyeceklerin enerji içeriği düşük olmaktadır. Kalp-damar, yüksek kan basıncı, şeker hastalığı, şişmanlık ve bazı kanser türleri vejetaryenlerde daha görülmektedir. Böbrek taşı, safra kesesi hastalıkları, göğüs kanseri, osteoporoz ise hemen hemen hiç gözlenmemektedir. Vejetaryenlerin düzenli fiziksel aktivitede bulunmak ve sigara içmemek gibi sağlıklı yaşam tarzları da buna katkı sağlamaktadır. Olumlu yanlarına karşın, vejetaryen olmak "sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek" anlamına gelmez. Özellikle katı vejetaryenler bazı riskler altında bulunur. Çünkü yeterli besin öğelerini almazsanız, nasıl beslenirseniz beslenin sağlık sorunları kaçınılmazdır. Vejetaryenler içerisinde sağlık riski en düşük grup 'lakto-ovo'lardır. Hayvansal kaynaklı besinlerin hiçbirini tüketmeden beslenen çocuklar ve ergenler özellikle yakından takip edilmeli; B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum, demir, çinko alımında dikkatli olmalıdırlar. İyi planlanmış vegan diyeti sağlığı korumak için yeterli besin öğelerini sağlayabilir. Vejetaryenlerin karşılaşabileceği sorunlar şunlar olabilir;
1. Yeterli protein alımında sorun yaşanabilir. Hayvansal kaynaklı proteinler vücut için gerekli tüm yapı taşlarını sağlarken, bitkisel kaynaklı olanlardan alınan proteinlerde bazı eksiklikler bulunabilir. Bu nedenle kuru yemişler (çekirdek, ceviz, badem, antepfıstığı, fındık vb.) kuru baklagiller (nohut, kuru barbunya, kuru fasulye, mercimek, soya fasulyesi), soya eti, soya sütü, tofu çok iyi protein kaynaklarıdır.
2. B12 vitamini sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur, kırmızı kan hücrelerinin yapımında, yağlar ve aminoasitlerin kullanımında görev alır. Eksikliğinde pernisiyöz anemi denilen hastalık oluşur. Bir miktar hayvansal kaynaklı besin tüketen vejetaryenlerde ise bu sorunlar oluşmaz. Vitamin olarak ağızdan ya da B12 ile zenginleştirilmiş besinlerden (örneğin soya sütü) kullanmanız yeterli olacaktır.
3. D vitamini, hayvansal besin tüketmeyen vejetaryenler için ciddi bir sorundur. Bunun için D vitamini yönünden zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıl gevreklerini veya soya sütünü tüketebilirsiniz. Veya ağızdan D vitamini alabilirsiniz.
4. Kalsiyum, demir ve çinko yönünden zengin besinleri öğrenmelidirler.
Selahattin Dönmez
|
