Merkez Bankası bağımsızdır

Ünlü BusinessWeek dergisine göre İngiliz Merkez Bankası dünyada son yedi yılın en başarılı merkez bankalarından biri. Etkinlik açısından ABD Merkez Bankasından sonra en etkin ikinci para otoritesi olmuş. Başarının göstergesi ekonominin 1997- 2004'teki seyri. Son 7 yıllık dönemde İngiliz ekonomisi ortalama yıllık yüzde 2.6 büyümüş; enflasyon yüzde 2'nin biraz üzerinde yani makul seviyelerde seyretmiş. Daha da önemlisi İngiltere ABD ekonomisini sarsan 2000 balonundan etkilenmemiş ve kıta Avrupası gibi büyümede sorun yaşamamış.
Derginin son 7 yıllık dönemi incelemesinin nedeni İngiliz Merkez Bankasının bağımsızlığını 7 yıl önce kazanmış olması. 300 yılın üzerinde geçmişi olan İngiliz Merkez Bankası'na 1997'de faiz oranlarını belirleme yetkisi verilinceye kadar İngiliz para otoritesi bağımsız değildi. 1997'de banka bağımsızlığına kavuştu ve o günden sonra hayat İngilizler için daha kolay oldu. O zamana kadar İngiliz Merkez Bankası hükümetin etkisi altındaydı.

Bizde bağımsızlık anlaşılamadı
Bizim Merkez Bankamız bağımsızlığına bundan 2 yıl önceki yasal düzenleme ile kavuştu. O günden buyana ise ekonomi büyüyor ve enflasyon düşüyor. Bu gelişmede Merkez Bankası politikalarının ve bağımsızlığının payı yadsınamaz. Ancak bugün görüyoruz ki, bankanın bağımsızlığı aradan geçen 2 yıla rağmen hala anlaşılamamış.
Merkez Bankası başkanının hafta içinde yaptığı bazı uyarılar hükümet ve hükümete yakın çevrelerin şiddetli tepkisini çekti. Merkez bankalarının bağımsız olduğu ülkelerde bu tip uyarıları yapmak merkez bankalarının görevlerindedir. Normalde risk görüp, hükümeti ve iş dünyasını uyarmayan bir merkez bankası eleştirilir. Bağımsızlığının nedenlerinden biri de bu tip uyarıları rahatça yapabilmesine imkan tanımaktır. Eğer merkez bankası başkanının, bakana bağlı olan hazine müsteşarı ya da özelleştirme idaresi başkanı gibi davranmasını beklerseniz o zaman Merkez Bankası'na bağımsızlığı boş yere vermiş olursunuz.

Uyarmak onun görevi
Geçmişte merkez bankaları bu tip uyarıları yapmadıkları için eleştirildiler; bugün ise uyardıkları için eleştiriliyor. Geçen yıl herkesin umudu kestiği sırada Merkez Bankası defalarca "Enflasyon hedefine ulaşılabilir" dediğinde iyiydi, şimdi mi kötü oldu? Bırakın geçen yılı bu yıl bile Merkez Bankası defalarca enflasyon hedefinin tutturulacağını açıkladı, ancak yapması gerekeni yapıp bu durumu tehlikeye atacak riskleri de sürekli olarak sıraladı. Yarın öbür gün ekonomi duvara çarptığında Merkez Bankasına "İşler kötüye gitmeye başladığında sen neredeydin?" diye sormayın çünkü o buradaydı.
Bu olayda hükümeti anlamak zor.