Özelleştirmede halka arz dönemi

Tekel, Tüpraş ve Petkim gibi özelleştirilmesi kolay görünen şirketlerde blok satış yöntemini deneyen ancak başarılı olamayan özelleştirme idaresi tavır değiştiriyor. İdarenin önümüzdeki dönemde blok satış yerine halka arzlara öncelik vermesi bekleniyor.
Türk Hava Yolları, Petkim, Tüpraş, Türk Telekom ve Ereğli gibi dev şirketlerdeki kamu payının bir bölümünün halka arzedilmesi planlanıyor. Bu yöntem değişikliğinde geçen yılı neredeyse primsiz kapatan danışman firmaların tavsiyeleri etkili olmuş olabilir. Ancak bunun da ötesinde art arda gelen başarısızlıklardan sonra özelleştirmede son kozunu oynayan özelleştirme idaresinin halka arza yönelmesi çok da şaşırtıcı değil. Burada önemli olan piyasanın bu kadar büyük ve peşpeşe arzları kaldırıp kaldıramayacağı. Eğer dışardan para girişi olmazsa özel sektörü8n yaptığı halka arzlarda dikkate alındığında zaten sığ olan piyasanın büyük kamu arzlarını emmesi güç olabilir. Avrupa Birliğinden tarih alınır ve buna bağlı olarak Türk varlıklarına olan yabancı ilgisinde bir artış olursa özelleştirmede iş kolaylaşır.
Özelleştirme idaresinin halka arzların zamanlamasına dikkat etmesi gerekiyor. Çok kısa aralıklarla ardarda gelecek uygulamalar bir sonrakinin başarı şansını azalttığı gibi sonuçta vatandaşları ellerindeki bir türlü nemalanmayan kamu hisseleriyle başbaşa bırakabilir.
Halka arz bir yöntemdir, denenebilir. Hatta bazı durumlarda zorunlu bile olabilir. Örneğin THY'nin durumu. 11 Eylül 2001 sonrası havacılık sektörünün içine düştüğü durum ortada. Bugün THY'yi blok olarak satışa çıkarsanız kimse ilgi göstermez. Bu diğer havacılık şirketleri içinde aşağı yukarı böyle. özelleştirme idaresi bu nedenle önceliği THY'nin yüzde 10-15'lik kısmının yurt içinde halka arzedilmesine verdi. Burada belirtilmesi gereken yapılacak olan bu uygulamanın bir özelleştirme değil sadece satış olacağı. Çünkü yüzde 10-15'lik bir payı halka arzetmekle THY'de ne yönetim değişecek ne de şirket kurumsal yönetişim anlamında bir ilerleme gösterecek.
Şirket kadrolarında atamalar yine siyasiler tarafından siyasi kriterler ön planda bulundurularak yapılmaya devam edilecek. Oysa özelleştirme ile hedeflenen parasal gelir sağlamaktan çok şirketlerin ekonomiye katkı sağlayan karlı ve verimli işletmeler olarak varlıklarını sürdürmelerinin sağlanmasıdır.
Büyük kamu şirketlerini bir türlü özelleştiremeyen hükümetin yeni bir başarısızlığa da tahammülü olduğunu zannetmiyorum. Yapılması gereken halka arzların zamanlama, fiyat ve boyutu başta olmak üzere teknik detaylarının çok dikkatli bir şekilde belirlenmesi. Bunları yapmak da yetmeyebilir. Halka arz aynı zamanda güven işidir. Kredibiletiniz yüksek olacak ki halk güven duyup arz ettiğiniz hisseleri alabilsin. Türk kamu hisselerinin New York borsasında kote edilmesinin planlandığı bir dönemde Tüpraş'taki halka açık hisseleri temsil eden üyelerin yönetim kurulundan istifa ettirilmeleri gibi güveni sarsacak uygulamalardan kaçınmak gerekir.