Farklı inançlar umutla aynı tapınakta buluşuyor
Çeşitli hastalıkların iyileşebilmesi için, tıptan değil de, doğaüstü olay ve kişilerden medet umanlar, farklı yerlerde ve farklı dinlerde yaşasalar da, aynı umutlarla, çeşitli türbe ve yatırlara giderek, oraları ziyaret ediyorlar.
Aynı coğrafya üzerinde yaşayan farklı inançtaki insanlar bile, aynı sembolleri kullanarak ziyaret ettikleri türbelere, yatırlara veya kiliselere çaput bağlayıp, mum yakıp, kurban keserek, hastalıkların iyi olacağına inanıyorlar. Binlerce yıllık kültür ve inanç birikimine sahip Anadolu'da insanların sosyal yapıları, ekonomileri ve eğitim durumları nasıl olursa olsun, aynı mekânlarda buluşturan inançlarının dışa vurumu ve benzerlikleri oldukça ilginç. Mensubu olduğu dinde yer verilmese bile, insanlar hâlâ türbelere, yatırlara veya başka ziyaret yerlerine giderek, dertlerine deva hastalıklarına şifa arıyorlar. Hangi dinden olursa olsun, bu mekânlarda dilekte bulunulanlar aynı. Aya Yorgi Kilisesi'ne ip bağlayanlarla, Zuhuratbaba Türbesi'ne beşik asanların inançları farklı da olsa, inandıkları aynı. Üstelik, bu aynılıklar da yüzyılardır değişmiyor.
KANGAL'DA TEZVEREN BABA TÜRBESİ
Balıklı kaplıcasıyla ünlü Sivas'ın Kangal ilçesinde bulunan Tezveren Baba Türbesi, çocuğu olmayanlar ve kısmetinin açılmasını isteyenler tarafından ziyaret ediliyor. Çocuğu olmayan kadınlar, perşembe akşamı yatsı namazından sonra bir bez bebek yapıp hazırlıyorlar. Ertesi gün, erkeklerin cuma namazına gittikleri sırada, akşamdan hazırladıkları bezden yapılmış oyuncak bebeği yanlarına alarak, Tezveren Baba'nın mezarına gidiyorlar. Sembolik olarak hazırlanmış bu bebeği Tezveren Baba'ya bağışlayıp, mezarın üzerine bırakıyorlar ve gerçek bebek vermesini diliyorlar. Kısmetinin açılmasını isteyen kızlar da, perşembe günleri burayı ziyaret edip, "Kabrine geldim, isteyerek atıldım, evime gittim ki satıldım" şeklinde sözler söyleyerek, mezarın üzerine kapanıp, toprağı öpüyorlar. Çeşitli sıkıntıları ve hastalıkları olanlar, bu yatırın başına gelerek dua edip, dilek ve isteklerini belirterek, adak adıyorlar. Dileği gerçekleşenler, adak kurbanlarını mezarın başında veya evde keserek, pişirip dağıtıyorlar. Sütü gelmeyen loğusa kadınlar, Tezveren Baba'ya giderek önce mum yakıyorlar, mezarın üzerindeki toprağı öptükten sonra, bir miktar toprak alarak eve dönüyorlar. Mezardan getirdikleri bu toprağı banyo suyuna katarak, o su ile yedi gün banyo yapıyorlar. Ayrıca, asker ve gurbetçi yolu bekleyenler, bu yatırın başına gelerek dua ediyorlar. Yatırın çevresindeki kuşlara yem atarak Tezveren Baba'ya hitaben, "Onları bize tez kavuştur", kuşlara hitaben de "Selam götürün" diyorlar.
OF'TA MARAŞLI HASAN EFENDİ TÜRBESİ
Trabzon'un Of ilçesine bağlı Eskipazar beldesindeki Maraşlı Hasan Efendi'nin türbesi, ekonomik sıkıntı çekenlerin, çocuğu olmayanların ve sara hastalarının akınına uğruyor.
EDİRNE'DE SEZAİ BABA TÜRBESİ
Edirne'deki Hasan Sezai Baba Türbesi'ni, en çok yeni evli ve çocuk sahibi olmak isteyen çiftler ziyaret ediyor. Türbede bekçilik yapan Metin Ergeniş (64), Hasan Sezai Baba Türbesi'ne Türkiye'nin birçok ilinden ziyaretçi geldiğini belirterek şöyle diyor: "Türbeyi en çok, Ramazan'da ve üç aylarda ziyaret ediyorlar. O zamanlar ziyaretçi sayısı günde ortalama 200 kişiyi buluyor. Türbeye dilek dilemeye gelenler, türbe içindeki dilek taşına çıkarak dua ediyorlar ve dileklerinin tutmasını istiyorlar. Dilek dileyenlerin arasında yeni evlenen ve çocuğu olmayan çiftler çoğunlukta." Çocuk sahibi olmak için yine Ankara'da Şeyh İzzettin, Nallıhan'da Caferi Sadık Rahim Baba türbelerine gidiliyor.
PÜLÜMÜR'DE BÜKLÜ DEDE TÜRBESİ
Tunceli'nin Pülümür ilçesinin Doğanpınar Köyü'nde bulunanan Büklü Dede Türbesi de, çocuğu olmayanların, çocuğu olup da ölenlerin, derdi, dileği olanların dileklerinin yerine gelmesi inancıyla uğrayıp, kurban kestikleri ve dua ettikleri bir ziyaretgâh.
MERSİN'DE PAŞA TÜRBESİ
Erdemli ilçesi, Ayaş Köyü ile Kızkalesi arasında bulunan türbede, 1220 yıllarında bölgeyi Ermeniler'in istilasından kurtaran ve bu savaşta ölen Selçuklu beylerinden Aktaşoğlu Sinan Bey'in mezarı var. Günümüzde Paşa Türbesi adı ile bilinen mezar, umutla ziyaret ediliyor. Hastalar sağlıklarına kavuşma, çocuğu olmayanlar çocuk için türbede namaz kılıp, dua ediyor, mum yakıyorlar.
URFA'DA İMAM BAKIR TÜRBESİ
Urfa'da çocuğu olmayanlar, İmam Bakır Türbesi'ne gidiyor. Eğer çocukları olursa, adını "İmam Bakır" koyuyorlar. Gidip türbede yedi yıl kurban kesiyorlar. Yörede çocuğu olmayana "kör ocak" deniliyor.
MANİSA'DA AYNİ ALİ TÜRBESİ
Manisa merkez Akgün mahallesinde bulunan Ayni Ali Türbesi, çocuğu olmayanların uğradığı bir türbe. Ayni Ali Camii'nin karşısında bulunan türbede 17. yüzyılda yaşamış yardımsever Ayni Ali isminde bir şahsın yattığı söyleniliyor.
İSTANBUL'DA SAINT ANTUAN KİLİSESİ
Çocuk sahibi olmak isteyenlerin ziyaret ettiği yerlerden biri de, Galatasaray'da bulunan ve 1912 yılında Aziz St. Antonio Di Padove adına yapılan Saint Antuan Kilisesi'dir. Saint Antuan, İstanbul'daki en büyük Katolik kilisesi olma özelliği ve merkezi yerde bulunması nedeniyle, her gün yüzlerce kişi tarafından ziyaret ediliyor. Farklı inançlardaki insanlar da, İstanbul'un en kalabalık yerindeki bu kiliseyi ziyaret ediyorlar. Kimileri sadece meraklarını gidermek için ziyarette bulunurken, kimileri de kutsal mekânın havasına kapılarak, mum dikip dua etmeden çıkmıyor. Kilisede salı ve perşembe günleri ayin yapılıyor. Kiliseye bir dilek tutmak amacıyla gelenler üç, beş veya yedi hafta, her salı ya da perşembe günü mum yakarlarsa, dileklerinin gerçekleşeceğine inanıyorlar. Daha çok gençler tarafından ziyaret edilen ve inananları arasında her derde deva olduğu düşünülen kiliseye; iş, ev ve çocuk isteyenlerin yanı sıra hastalar ve kısmetinin açılmasını isteyenler de geliyor ve mum yakıyorlar.
KARAMAN'IN ŞİFA TAPINAKLARI
Türbeler ve ziyaret yerleri, ülkemizin her yerinde olduğu gibi Karaman'da da çok sayıda bulunuyor. Karaman'da çocuğu olmayandan, olup da konuşamayanlara, yılancık hastalığından egzamaya, ağrıya, sızıya kadar birçok sorun için insanlar, şifa tapınaklarına giderek umut bağlıyorlar. Çocuğu olmayanlar Karaman Morcalı Köyü'nde bulunan Ali Beke Türbesi'ne gidip, kurban kesiyor ve dua ediyor. Eğer çocuk erkek olursa, ismi "Ali Beke" konuluyor. Yine aynı köyde olan, çocuğu olmayanların ziyaret edip, taş çaktıkları bir diğer türbe de; Mihlıtaş Dedesi Türbesi'dir. Karaman Kılbasan Kasabası'nda da egzama hastalığına iyi geldiğine inanılan bir ocak bulunuyor. Yeşildere kasabası sınırları içinde bulunan İsmail Hacı Tekkesi'nin mescid damının örümcek tutmadığı, buradaki çatal direk arasından geçenlerin bütün günahlarının döküldüğü ve burasının birçok ağrı ve sızıya iyi geldiğine inanılıyor. Narlıdere köyünde bulunan Hızırilyas Suyu'nun çıbanlara ve fıtığa iyi geldiğine inanılıyor. Doğuştan fıtıklı doğan çocuklar buraya getiriliyor; buradaki çalılar aşı yapılır gibi yarılıyor ve çalılardaki yarılmış kısımlar kapanınca, çocuğun fıtığının da iyi olduğuna inanılıyor. Zayıflığı bir türlü geçmeyen güçsüz çocuklar, Cedid mahallesinde, içinde 40 anahtar bulunan tasla (Kırk Anahtar) yıkandıklarında, zayıflıklarının sona erdiğine inanıyorlar. Başı ağrıyanları da Ağrı Kesen Dede'ye giderek dua ettikten sonra, "Ağrımızı buraya çakıyoruz" diyerek çivi çakıyorlar. Karaman'da İbrala Tekkesi, Türkiye'nin her tarafından, geçmeyen ağrı ve sızılarını geçirebilmek ümidiyle gelenlerin geldiği bir yer. Tekkenin sorumlusunun, ağrıyan yere, kırmızı örtü örtüp, bıçakla sembolik olarak kesmesi sonucu, ağrıların geçeceğine inanılıyor.
KARADENİZ'İN UMUT KAPILARI
İstek ve ihtiraslarının gerçekleşmesi zorluğu karşısında, kutsal bildikleri yerlerde kaderlerini değiştirmeye çalışanlar Karadeniz Bölgesi'nde de çeşitli tapınakları ziyaret ediyorlar. Karadeniz'de çocuğu olmayanlar çocuk, evlenemeyenler kısmet, hastalar şifa bulmak, kimileri mal sahibi olabilmek için Sinop'ta bulunan Seyit Bilal Türbesi, İsfendiyaroğulları Türbesi, Sultan Hatun Türbesi, Hatunlar Türbesi, Yeşil Türbe, Yesari Baba Türbesi, Gazi Çelebi Türbesi, Aşıklı Tekke, Koyun Baba Tekkesi, Dodurgalı Hacı Mustafa Türbesi, Demirci Dede Türbesi, Kalebağı Türbesi, Durağan Yağbasan Türbesi, Gerze Çeçe Sultan Türbesi, Saraydüzü Ahmet Baba Türbesi, Tekkeşoğlu Türbesi, Erfelek Uzun Türbe gibi çok sayıda türbeyi ziyaret ediyorlar.
Erhan DOĞAN
|
