IMF'li 5 yılın bilançosu

Ekonomide önümüzdeki dönemin temel belirleyicilerinden birini, IMF ile nasıl yeni bir anlaşma yapılacağı oluşturuyor. Bu anlaşmanın stand-by biçiminde sıkı olması, yeni bir krediyi içermesi veya borç geri ödemelerini ötelemesi en çok tercih edilen durum.
9 Aralık 1999'da IMF ile yola girdiğimizde üç yıllık bir anlaşma yapmıştık. 2001'de kriz çıkınca kronometreyi üç yıllığına yeniden başlattık. 11 Eylül saldırılarından sonra programı daha güçlendirmek ihtiyacı doğdu, bu kez üç yıllık anlaşma 2002 Şubat ayından başlatıldı ve sonu 2005'in Şubat olarak belirlendi. Şimdi bu tarih yaklaşıyor. IMF ile beş yıldan beri yürütülen program ekonomiyi tam olarak düze çıkarmadı ki, yeni bir program kapıda.
Acaba IMF ile geçirdiğimiz beş yılı iyi değerlendirebildik mi? Nasıl sonuçlar sağladık?
Yandaki tablo bunun bilançosunu çıkartıyor. Hemen belirtelim, ekonomik performans açısından bu kez sınıfı geçtik. 18. IMF anlaşmasında başarı sağladık.
* Çünkü böyle bir programa başlarken en büyük amaç, istikrarsızlığın kaynağı ve ekonominin en önemli sorunu olarak görülen yüksek enflasyonu düşürmekti. Bunu sağladık. Yüzde 60-70'lerde gezen yıllık enflasyonu tek haneli rakamlara indirdik.
* Enflasyonu düşürmekle birlikte istikrarlı büyümeye geçmeyi amaçlamıştık. Bunu da gerçekleştirdik. 2002'deki yüzde
7.9'luk büyümeyi geçen yıl yüzde 5.9'luk GSMH artışı izledi. Bu yıl büyüme ivme kazanarak devam ediyor. Sanayi üretimi ilk dört ayda yüzde 14 arttı. Talep bazı sektörlerde çok canlı. Tarım üretimi bu yıl iyi. İhracat ve turizm de iyi gidiyor. 2004'te de, yüzde 5'in üstünde GSMH artışı ile üçüncü yıl büyümüş olacağız.
* Bu büyümeyi aynı zamanda mali disiplin içinde sağladık. Hem enflasyonu düşürdük hem de büyüdük. Son üç yılda aynı zamanda yüksek sayılabilecek faiz dışı bütçe fazlası verdik. Bu program kamu kesimi harcamaları kısılırken ekonominin büyüyebileceğini ortaya koydu.
*Programa başlarken en önemli hedeflerden biri de, artık sürdürülemez duruma gelen kamu borçlarının çevrilebilir hale getirilmesiydi. Kriz yılı olan 2001'de kamu bankalarının gizlenen görev zararlarının ve batan özel bankaların yükü ile iç borçlar sıçradı. Bir ülkenin borçluluk düzeyini en iyi ölçen "net kamu borcunun GSMH'ye oranı" 2001 yılında yüzde 92 ile rekor düzeye yükseldi. Türkiye dünyanın en borçlu dört ülkesi arasına girdi. Ancak üç yıl sonra bu oran yüzde 67.5'e düşürüldü. Bu konuda AB'nin üst sınırı olan yüzde 60 oranına bir hayli yaklaşıldı. Program bu konuda da başarılı sonuçlar elde etti.
Sonuçta geçmişte 17 anlaşmada yapamadığımızı 18.ci IMF anlaşmasında önemli ölçüde başardık.
Bugünlük bu kadar. Başarısız veya eksik kalan alanlar ile yeni programda nelerin olması gerektiğine devam edeceğim.
*Sonuç- "Ekin biçe biçe deste olur, insan gide gide usta olur" Kayaş- Ankara Sözü