|
İzmit'in bilinmeyen tarihi
İzmit bana hep hızlıca geçilmesi gereken bir transit kent olarak görünmüştür. Orası, İzmitli'ler ile konuşmamda da söylediğim gibi, bende konaklama isteği uyandırmaz. Dışardan bakıldığında bir sanayi kenti gibi durur ama biraz samimileşince kırsal bir ruha sahip olduğunu görürsünüz. Halbuki İstanbul'- un yanı başındaki bu kent, deniz kenarında olmak gibi tanrının bir lütfuna da sahiptir.
***
Geçenlerde öğrencilerimden Ayhan Orhan, beni İzmit'e götürmek için ısrar etti. Üzerinde Çukurbağ Kültür Merkezi yazılı, üç katlı, eskilerden kalma bir evin önünde durduk. Bizi İzmit Eski Eserleri Yaşatma ve Yaptırma Der. Başkanı Numan Gülşah karşıladı. Derneğin çıkardığı 2000 yılı takviminde yer alan eski eserlerin ve yapıların resimleri çerçevelenip asılmıştı. Çoğu depreme ve yangına kurban giden eski binalardan kalanları yaşatmak için gösterdikleri gayretleri özetledi Numan Bey.
***
Binanın üst katındaki terasa ulaşıp da aşağıya baktığımda ise artık İzmit'te değil, Nikomedia'daydım... Aşağıda, mütevazı bir mahallenin kırık dökük evleri arasında eski Roma'ya ait kalıntılarla, tanrı ve tanrıça heykelleri duruyordu. Milattan Önce 2641'de Kral I. Nikomedes bir kent ve bir tersane kurdu. Buraya Nikomedia adı verildi. Burası daha sonra Kral 3. Nikomedes'in vasiyeti üzerine Roma İmparatorluğu'na katıldı.
***
Antik bir kent olan Nikomedia'- nın tarihini aydınlatacak kazılar ve araştırma çalışmaları yapılmamış. Kentin tuğla ve taştan yapılmış dış surları Roma, iç surları ise Bizans yapısı... Sistematik bir kazı çalışması yok ama toprağa her dokunulduğunda çeşmeler, mezar odaları, heykeller, koku şişeleri, kandiller, sikkeler çıkıyor. Çukurbağ Kültür Merkezi'nin terasındaki tahtaya çakılan plaketler insanoğlunun tarihsel serüvenini kapsayan bir bilinç ile örülmüştü. Homer'den başlayıp Nikomedia'yı da içine alarak günümüze dek kentin insanlık alemi ile kilitlendiği noktalardaki önemli isimleri kapsıyordu.
***
İzmit'in bu gizli tarihi içinde derinlikli bir dinsel boyut da var. Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu, geçenlerde Isparta'nın Yalvaç ilçesi ile İzmit'in inanç turizminin merkezleri haline getirileceğini açıklamış. Avrupa Konseyi de buranın Avrupa kenti olması için kolları sıvamış. Avrupa kenti olmanın koşulları var: Beş müzesi ve on bir tiyatrosu olmayan kent Avrupa kenti sayılmıyor. İzmit'in ise ancak bir müzesi var. Tiyatrosu da çok fazla değil. Neyse ki Numan Bey'in de çabaları sonucunda devreye Almanlar girmiş. İzmit depremler kenti... MS iki önemli deprem geçirmiş Nikomedia ve aynı 1998'deki gibi yıkıntıya uğramış. Şimdi, o dönemi yaşatma amacıyla Deutsche Bank'ın yardımıyla on küsur milyon dolarlık bir fon oluşmuş. Bu fonlar ile eski tarihi garlar kentin müzeleri olacak... İzmit biraz daha Avrupa kenti ölçüsüne yaklaşacak.
***
Akşam yemeğini, restore edilen ve İzmit Körfezi'ne tepeden bakan üç yüz yıllık konakta yerken, dernek yöneticileri, bir kesimin bu girişimlere zaman zaman kuşku ile baktıklarından, insanlık alemiyle eski Nikomedia'yı buluşturmayı Hıristiyanlaşma olarak değerlendirdiklerinden yakındılar. Bu topraklardaki, olgunlaşmayan hırçın bir milliyetçilik ve dinsel bir bağnazlık, üzerinde yaşadığımız gezegenin eski sahipleriyle buluşmamızı engelleme çabasında... Beni kaybolmuş mahalleler arasında bulduğum Kültür Merkezi'nin terasındaki pano etkiledi. Geçerken konaklama arzusu uyandırmayan İzmit'in bu gezegendeki asıl ve gerçek hikayesi oradaydı çünkü... Avrupa kenti standartlarına gelip zenginliğini turizmden sağlayınca tüm kent de bu hikayeye sahip çıkacak. Hepimiz tüm dünya ile birlikte Kocaeli'ne dönüp bir kez daha bakacağız. Artık oradan transit geçmeyeceğiz.
|
