Birleşme yükünü kim çekecek?

Görüldüğü kadarıyla Kıbrıs'ta sorunun çözümü büyük ölçüde Rumlara kaldı. Denktaş'ın muhalefetine rağmen 24 Nisan'daki referandumda Türk tarafından "evet" çıkması beklentisi hala güçlü. Rum tarafından ise "hayır" sinyalleri daha fazla geliyor.
Rumların hayır demelerinin birçok sebebi var. Dün konuştuğum bir Yunanlı gazeteci Rumların Annan planına soğuk bakmalarının ardında yatan ekonomik nedenin sürekli olarak gözardı edildiğini düşünüyor. Örneğin Rum Cumhurbaşkanıın birleşmenin güney için bir ekonomik darbe olacağı yolundaki sözleri çok fazla ilgi görmedi.
Zengin güney, fakir kuzey
Kıbrıs'ın her iki tarafı arasında ciddi bir uçurum var. Gelişmiş ve zengin güney ile az gelişmiş ve fakir kuzeyin birliğinden söz ediyoruz. Rum tarafını 1992'de görmüştüm. Yine aynı yıllarda gördüğüm Türk tarafı ile arasında gelişmişlik düzeyi açısından dağlar kadar fark vardı. Güney Kıbrıs İngiltere'nin varlıklı bir kasabası ile ayırt edilemeyecek bayındırlık ve yaşam düzeyine sahipken, Kuzey tarafındaki yerleşim yerleri hızla Anadolu'nun çarpık kentleşme ve sorunlu ekonomisine sahip illerine dönüşmek üzereydi. O günden sonra Rum tarafını bir daha görmedim ama ekonomik göstergeler doğruysa daha da gelişmiş olması lazım. Türk tarafı ise biraz daha anadolulaştı, hem 1994 hem de 2001 krizinin şoklarını yedi.
Kuzeyin geri kalması, güneyin ilerlemesi çok da şaşırtıcı değil. Nedenlerini anlamak için de öyle derin analizlere gerek yok. Eğer Türk tarafına uygulanan ambargo 30 yıl boyunca Rum tarafına uygulansaydı durum çok rahat tersine dönebilirdi. Dış dünya ile doğrudan ticaret yapamayan, yabancı yatırımcı çekemeyen KKTC ağır bir kamu maliyesi baskısı altında ezildi ve Türkiye'ye bağımlı bir hale geldi. Güney ise durmadan gelişti.
Şimdi ise zengin güney fakir kuzeyin yükünü sırtında taşımaktan çekiniyor. Aynı Batı Almanya'nın Doğu Almanya'yı sırtında taşıdığı gibi. İki Almanya'nın birleşmesi Avrupa'nın en büyüğü olan Alman ekonomisine çok ciddi yükler getirmişti. Bugün yaşanan birçok ekonomik sorun bu birleşmenin mirasıdır. Bugün Almanlar hala birleşmenin bedelini ödüyorlar. Kıbrıslı Rumların da aynı psikolojiye girdikleri görülüyor. Ama çok da haklı değiller çünkü Kıbrıs'ın minik ekonomisini Almanya'nın dev ekonomisi ile bir görmek yanlış. Kıbrıs ne kadar gelişmiş olursa olsun sonuçta 14 milyar dolarlık gayri safi yurtiçi hasılasıyla küçük bir ekonomi. Dışardan, özellikle AB'den gelecek finansal desteklerle her iki taraf arasındaki gelişmişlik farkı ve birleşmenin yaratacağı sorunlar Almanlara göre daha az sancılı bir şekilde atlatılabilir.