IMF'li mi IMF'siz mi?

Türkiye son 25 yılın yarısından fazlasını IMF programlarıyla geçirdi. IMF 1984 ve 94 arasındaki 10 yıllık dönem hariç neredeyse 15 yıla aralıksız damgasını vurdu. En son imzalanan IMF anlaşmasının süresi 2005 başında sona eriyor. Şimdi hükümetin önünde ciddi bir soru var: Türkiye 2005'ten sonra yoluna IMF'li yoksa IMF'siz mi devam edecek?
Geçen haftaki bir kaç gelişme bu soruyu daha güncel hale getirdi. Bu gelişmelerden ilki Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu'nun hazırladığı ve IMF programlarının olumsuz etkisine işaret eden rapordu. Ardından Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener Türkiye'nin bundan sonra yoluna IMF'siz devam etmesi gerektiğini söyledi. Üçüncü gelişme ise yoksulluk sınırının altında yaşayanların çokluğunu gösteren DİE çalışması oldu. Türkiye'de pek çok kişi yoksul sayısındaki artışın sorumlusu olarak IMF programlarını görüyor. Dünya Bankasının eski baş ekonomisti Stiglitz'in sürekli olarak IMF programı uygulayan ülkelerin durumunun uygulamayanlardan daha kötü olduğunu söylemesi bu kanıyı güçlendirdi.
Kurtulmak kolay değil
Bu gelişmelerin tamamı
Türkiye'nin 2005'den sonra IMF'siz devam edeceği yolunda beklentiler yarattı. Ancak ben yine de bu yargıya varmak için oldukça erken olduğunu ve hükümetin kafasının bir yerinde stand-by'lı ya da stand-by'sız bir ilişkinin sürdürülmesinin yattığını sanıyorum.
Türkiye'nin yoluna IMF'siz devam edebilmesi için ekonomisinin buna hazır olması lazım. Göstergelerdeki ciddi düzelmeye rağmen son dört yılda mali dengelerin ancak ek tedbirlerle sağlandığını unutmayalım. Diğer bir deyişle ekonomimiz hala normale dönmüş değil. Eğer 2005 ve 2006'daki IMF borcunu ve diğer dış borçları IMF'siz yapabiliyorsak, ortaya çıkacak finansman açığını piyasalardan sağlamak için IMF desteğine ihtiyacımız kalmamışsa o zaman Türkiye yoluna kesinlikle IMF'siz devam etmelidir.
Türkiye 2005-2006 yıllarında yıllık 20 milyar dolar dolayında dış borç ödeyecek. Türkiye en iyi borçlanması yaptığı 2000 yılında bile 10.5 milyar dolar borçlanabildi. 2005 ve 2006'da bundan daha iyi bir performans sağlasak bile Türkiye bu dönemde net borçlanıcı olmak zorunda.
Dış borcun yanı sıra bu dönemde Hazine'nin Merkez Bankası, kamu bankaları ve TMSF'ye nakit iç borç ödemeleri var. Türkiye bu yükleri IMF'siz kaldırabilecek durumdaysa kesinlikle yoluna tek başına devam etmelidir. Değilse IMF bir süre daha Türkiye'nin hayatında kalacaktır...
2005'ten sonra tek başına
Olayın IMF tarafına baktığımızda onların da Türkiye ile yeni bir program için can atmadıklarını görüyoruz. IMF içinde üye ülkeler ile yıllarca süren bu tip ilişkilerin IMF'nin hem itibarını sarstığı hem de finansal durumunu olumsuz etkilediği görüşü savunuluyor. Gerçekten de Türkiye, Arjantin, Pakistan gibi ülkelerin yıllarca IMF reçetelerini uygulayıp Fon kaynaklarını kullanmalarına rağmen bir türlü düze çıkamamaları IMF'nin politikalarının ciddi şekilde sorgulanmasına yol açıyor.
Bu nedenle Türkiye'nin 2005'ten sonra yoluna tek başına devam etmesi her iki tarfafında arzuladığı bir durum ancak karar verirken ekonomi ve piyasaların buna hazır olup olmadığına bakmalıyız...